• Vader:
  Salomon Ferwerda,
  substituut griffier bij het Provinciaal Gerechtshof van Friesland,
  tr.

• Moeder:
  Wijtske Catharina Smeding.

tr. te Leeuwarden [fr] op 21 apr 1858 (akte nr. 28) (getuigen: wybe van Nus 42 jr, Ismael Bruining 58 jr, Joachamus Wijnants 60 jr. beambte ter plaatselijke secretarie dezer gemeente, Johan Coenraad Schrijver 51 jr, stadsbode, allen alhier woonachtig en den contractanten vreemd)
met

Thomas Postma, zn. van Wybe Postma (koopman) en Lena van der Kop,
geb. te Leeuwarden [fr] op 24 dec 1824 (akte nr. A722),
koopman, winkelier.

Uit dit huwelijk 8 kinderen:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	George	*1859	Leeuwarden [fr]				0	0
2	Wytske	*1859	Leeuwarden [fr]				0	0
3	Lucia	*1861	Leeuwarden [fr]	†1930	Hilversum [nh]	68	1	3
4	Lena	*1863	Leeuwarden [fr]				0	0
5	Geertruida	*1865	Leeuwarden [fr]				0	0
6	Thomas	*1866	Leeuwarden [fr]				0	0
7	Antoinetta	*1871	Leeuwarden [fr]	†1872	Leeuwarden [fr]	0	0	0
8	Antoinetta	*1875	Leeuwarden [fr]	†1877	Leeuwarden [fr]	1	0	0

• Vader:
  Bernardus Hermanus Heldt, zn. van Bernardus (Bernard) Heldt (kleermaker) en Fransina Castrop,
  geb. te Amsterdam [nh] in 1842,
  meubelmaker, agent rijksverzekeringsbank, politicus Bron: BWSA ; Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbewweging in Nederland
  HELDT, Bernardus Hermanus
  voorman van het Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond en eerste werkman in de Tweede Kamer, is geboren te Amsterdam op 1 september 1841 en overleden te Arnhem op 13 januari 1914. Hij was de zoon van Bernardus Heldt, kleermaker, en Francina Castrop. Op 28 juli 1883 trad hij in het huwelijk met Lucia Postma, met wie hij twee dochters kreeg. Heldt erkende een zoon van Lucia Postma bij hun huwelijk.
  Heldt groeide in gebrekkige omstandigheden op in Amsterdam. Hij was nog geen negen jaar oud toen zijn vader stierf. Zijn moeder trachtte als wasvrouw haar drie zoons, waarvan Heldt de oudste was, te onderhouden. Toen de eenkamerwoning na de dood van vader Heldt niet meer aangehouden kon worden verhuisde het gezin naar een kelder die grootvader Heldt als bergplaats voor turf en hout gebruikt had. In 1845 betrok het gezin een eenkamerwoning in de Nieuwstraat. Heldt moest na de dood van zijn vader mee de kost gaan verdienen. Vader Heldt had zijn oudste zoon al vroeg naar een bewaarschool gestuurd, waar hij de bijbel had leren lezen. Op zevenjarige leeftijd bezocht Heldt een diaconieschool, maar als gevolg van een ongeluk kreeg hij een glasscherf in zijn linkeroog, hetgeen zijn leerproces voor enige tijd onderbrak. Later ontbrak het geld voor schoeisel of voor leermateriaal, en zonder dat mocht een kind niet op school komen. Als tienjarige werd Heldt loopjongen in een bibliotheek, daarna bij een meubelmakerij. Door baas en knechten daar werd hij menigmaal mishandeld, waardoor van enige opleiding niets terechtkwam. Slechts het loon bond hem aan zijn werk. Diverse keren werden de ranselpartijen hem echter teveel en liep hij weg, totdat de patroon besloot hem als leerling-meubelmaker aan te stellen. Heldt was toen zeventien. Vanaf 1860 bekwaamde hij zich op diverse plaatsen in het meubelmakersvak en in 1863 was hij een volleerd gezel. De werkplaatsen vormden de bakermat voor Heldts verenigingsactiviteiten. Stemmen die daar opgingen om tot de oprichting van ondersteuningsfondsen bij ziekte of ongeval over te gaan vonden bij hem weerklank. In 1864 stond hij aan de wieg van de meubelmakersvereniging Amstels Eendracht, waarvan hij in 1866 eerste secretaris werd. Mede onder impuls van Heldt bepleitte de jonge vereniging spoedig ook loonsverhoging. Daarbij zag Heldt in dat een verbetering van de loonstandaard die tot Amsterdam beperkt bleef op den duur weinig zou baten; als het loonpeil elders laag bleef zou een toestroom van werklieden naar Amsterdam het aldaar bereikte resultaat weer teniet doen. Heldt wijdde zijn vrije tijd aan het leggen van contacten met meubelmakers in diverse plaatsen in het land om deze tot vereniging en gezamenlijke aaneensluiting op te wekken. Zijn streven werd beloond toen op zijn initiatief in 1871 in Den Haag de Nederlandsche Meubelmakers-Bond (NMB) werd opgericht. Vrijwel tegelijkertijd nam Heldt samen met bestuurders van vakverenigingen in Amsterdam en Rotterdam het initiatief tot de eerste overkoepelende organisatie van Nederlandse vakverenigingen: het Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond (ANWV). In 1869 was al een Nederlandsch Werklieden-Verbond opgericht als afdeling van de socialistische Internationale Arbeiders-Associatie, maar spoedig bleek dat veel vakverenigingen weinig voelden voor het socialisme en een nationale organisatie boven een internationale prefereerden. De oprichting van het ANWV vond plaats op 30 oktober 1871. Op 1 december van dat jaar werd Heldt door de eerste algemene vergadering van het Verbond tot voorzitter gekozen, een post die hij tot 1903 zou bekleden. Het ANWV groeide binnen enkele jaren naar 56 afdelingen met ruim 5500 leden. Het vrijzinnig-liberale ANWV wilde politiek en godsdienstig neutraal zijn en zonder klassenstrijd maar in overleg met patroons en overheid geleidelijk aan 'de werkmansstand ... verheffen in zedelijke waarden, zijne stoffelijke welvaart, staatsburgerlijke rechten en gelijkheid en maatschappelijke vrijheid'. De basis voor Heldts opvattingen was al tijdens zijn jeugd gelegd, toen hij in contact kwam met sociale fabrikanten als J.C. van Marken en C.A.J. Geesink en wetenschappers en politici als B.H. Pekelharing, A. Kerdijk en J. Veegens. Uit deze kringen ontstond in 1870 het Comité ter bespreking der Sociale Quaestie, dat de gegoede burgerij bekend wilde maken met de toestand waarin de arbeidende klasse zich bevond. Heldt was een van de werklieden die in dit Comité werd opgenomen. Behalve voor maatschappelijke hervorming, sociale wetgeving en beter onderwijs streed het ANWV voor uitbreiding van het kiesrecht. Al vroeg poneerde het ANWV het beginsel van algemeen stemrecht als voornaamste politieke eis. Het sloot zich aan bij het uit het Comité ter bespreking van de Sociale Quaestie voortgekomen Comité voor Algemeen Stemrecht en bij de Nederlandsche Bond voor Algemeen Kies- en Stemrecht. Binnen deze bond speelde Heldt een belangrijke rol bij de organisatie van grote demonstraties voor algemeen kiesrecht in het begin van de jaren tachtig. In 1885 werd Heldt echter door een socialistische meerderheid binnen deze bond als lid geroyeerd omdat hij zich tegen het kiesrecht voor bedeelden had uitgesproken. Heldt had een dergelijk voorbehoud al eerder gemaakt, zodat zijn royering waarschijnlijk meer van doen had met zijn belangrijke positie als arbeidersleider. Enkele weken voor zijn 'uitwerping' was Heldt namelijk voor de Liberale Unie in het district Sneek als eerste werkman in de Tweede Kamer gekozen. Het ANWV verkreeg daarmee een woordvoerder op hoog politiek niveau. Bij zijn entree in de Kamer werd Heldt door bijna de gehele rechterzijde genegeerd. In de Kamer vertegenwoordigde het ANWV inmiddels niet meer het merendeel van de arbeiders. De schoolstrijd zorgde voor een scheuring binnen het Verbond, toen het in 1875 zijn voorkeur voor openbaar, neutraal staatsonderwijs in de statuten wilde vastleggen. Een aantal protestantse arbeidersverenigingen verliet het Verbond en stichtte later de werkliedenvereniging Patrimonium. Maar ook ter linkerzijde weerklonken kritische geluiden. In 1881 ontstond de Sociaal-Democratische Bond (SDB), waartoe ook enkele verenigingen toetraden die deel hadden uitgemaakt van het ANWV. Ondanks het ledenverlies en de groei van de concurrentie bleef Heldt zeer actief In 1877 ging hij zich als bezoldigd redacteur helemaal wijden aan De Werkmansbode, het orgaan van het ANWV, dat hij tot 1903 zou leiden. Hij ontvouwde er zijn maatschappelijke en politieke standpunten en discussieerde er met tegenstanders. Ook schreef hij een groot aantal petities aan Kroon en Kamer, waarin op politieke en maatschappelijke hervormingen werd aangedrongen. Daarnaast toonde hij zich een voorstander van geboortebeperking. Volgens Heldt was de propaganda op dit gebied een taak voor de Nieuw-Malthusiaansche Bond (NMB), die hij in 1881 met Aletta Jacobs en anderen had opgericht en waarvan hij jarenlang het voorzitterschap zou bekleden. Ook was Heldt toegetreden tot de vrijdenkersvereniging De Dageraad, waarin hij eveneens jarenlang bestuursfuncties uitoefende. Betrokken was hij in de jaren tachtig ook bij de vereniging Pax Humanitate, bij de oprichting van het Nederlandsch Vrijdenkersfonds en bij die van het Algemeen Nederlandsch Pensioenfonds. In de Tweede Kamer bleek Heldt, anders dan zijn tegenstanders dachten, niet zonder meer op de hand van de liberale 'heeren' te zijn. Als enige ter linkerzijde stemde hij in 1887 tegen een grondwetsherziening die algemeen kiesrecht voor langere tijd zou uitsluiten. Verder ijverde hij voor sociale wetgeving. In 1886 werd op Heldts initiatief een parlementaire enquête ingesteld naar de toestanden in fabrieken en werkplaatsen. Heldt nam zelf zitting in de enquêtecommissie. Daarnaast probeerde hij een wettelijke pensioenregeling voor werklieden tot stand te brengen. Terwijl eerder pogingen om arbeiders op vrijwillige basis voor een pensioen te verzekeren waren stukgelopen op de hoogte van de premies, spande Heldt zich nu in om de overheid hierbij te betrekken. Toen in 1894 de regering-Van Houten kwam met het plan voor een niet op winstbejag gerichte Spaarlijfrenten-bank, die iedereen van een klein pensioen kon verzekeren, diende Heldt een motie in waarin om een staatscommissie werd verzocht die onderzoek zou doen naar de meest wenselijke vorm van pensioenverzekering. Ook van deze commissie maakte Heldt deel uit, en in 1898 verscheen haar eindrapport. Hierin schreef Heldt onder meer: 'De werklieden die, wegens ouderdom of invaliditeit niet meer kunnen werken of geen werk meer kunnen vinden, zijn in den regel armlastig, of van kinderen en bloedverwanten afhankelijk, veelal zijn zij beide.' De commissieleden werden het onderling niet eens over de vorm van de pensioenverzekering en deden geen wetsvoorstel. Pas in 1913 zouden delen van Heldts plannen door de antirevolutionaire minister A.S. Talma door de Tweede Kamer worden geloodst.
  Heldts politieke carrière werd in belangrijke mate gefrustreerd door de interne verdeeldheid van de liberale politiek, die de invoering van door de ANWV gewenste hervormingen verhinderde. Binnen het ANWV stelde men Heldts Kamerlidmaatschap voor de Liberale Unie ter discussie en er ontstond een principieel debat over de vraag of het Verbond zich wel zo nauw moest liëren aan een politieke stroming of partij. Een ander ANWV-bestuurslid, P. Nolting, opteerde voor de Radicale Partij, een afsplitsing van vooruitstrevende liberalen die in hun ideeën nauwe raakvlakken hadden met de socialisten. Heldt vroeg zijn achterban om geduld. De progressieve liberalen wonnen volgens hem onder de nieuwe leider J.P.R. Tak van Poortvliet aan invloed. Taks kieswetvoorstel, dat aan iedereen kiesrecht wilde verlenen die kon lezen en schrijven en in het eigen onderhoud kon voorzien, werd in 1894 door de Kamer (die een liberale meerderheid kende) verworpen, en in 1896 werd een veel behoudender voorstel van S. van Houten wél aanvaard. Heldt betreurde deze gang van zaken maar behield zijn geloof in de overtuiging dat algemeen stemrecht eens onvermijdelijk zou zijn. Als gevolg van het lot van Taks wetsvoorstel neigde Heldt naar meer hechte samenwerking van de vooruitstrevende liberalen zonder de conservatieven, daarmee de traditionele eenheid van de liberalen niet meer als vanzelfsprekend aannemend. Hij behoorde dan ook tot de groep progressieve liberalen die zich in 1897 onder leiding van H. Goeman Borgesius verenigden onder de naam Vrijzinnig-Democratische Kamerclub, die in 1901 grote invloed verwierf in het nieuw gekozen bestuur van de Liberale Unie: naast onder meer Kerdijk en de radicaal M.W.F. Treub werd ook Heldt hierin gekozen. Dit bestuur stelde onmiddellijk voor om de invoering van het algemeen kiesrecht urgent te verklaren. Toen dit voorstel door de aangesloten kiesverenigingen verworpen werd trad het bestuur af en besloot een eigen politieke organisatie op te richten. Evenals Nolting had Heldt zijn instemming betuigd met deze beslissing, beiden waren op 17 maart 1901 betrokken bij de oprichting van de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB). Deze vrijzinnige en hervormingsgezinde politieke partij zou voor het ANWV echter van weinig nut meer zijn. Toen het Verbond in 1903 formeel besloot zich op vrijzinnig-democratisch standpunt te stellen trad een oppositiegroep uit die het Hersteld Nederlandsch Werkliedenverbond oprichtte. Dat was voor Heldt aanleiding zijn voorzitterschap van het ANWV na 32 jaar neer te leggen. Het betekende het einde van Heldts landelijke publieke loopbaan. In 1901 was hij al van het politieke toneel verdwenen toen hij niet meer herkozen was in de Tweede Kamer. Hij volgde de politiek nog ruim een jaar vanaf de tribune als verslaggever van Het Nieuwsblad voor Nederland. In 1902 werd hij door bemiddeling van Goeman Borgesius benoemd tot agent van de Rijksverzekeringsbank te Winterswijk. De laatste tien jaren van zijn leven sleet Heldt in betrekkelijke rust. Met de landelijke of plaatselijke politiek had hij geen bemoeienis meer. Wel was hij in 1908 in Winterswijk medeoprichter van een ambachtschool, waarvan hij tot zijn dood bestuurslid was. In datzelfde jaar behoorde hij tot de oprichters van de Vereeniging tot verbetering van de Volkshuisvesting te Winterswijk, en ook daarvan was hij tot zijn dood voorzitter. Bij zijn begrafenis te Arnhem waren vertegenwoordigers van het ANWV, de SDAP, de Liberale Unie en de VDB aanwezig. Zijn grafzerk, geschonken door het ANWV maar grotendeels betaald door de VDB, eerde Heldt met het opschrift: 'Den arbeider was zijn leven gewijd tot opbeuring en verzet. Apostel van het algemeen kiesrecht'.
  PUBLIKATIES: Behalve tal van artikelen in het ANWV-orgaan De Werkmansbode: Wat onderscheidt de sociaal-democratische beweging van die welke zich openbaart in het Alg. Nederl. Werklieden-Verbond? (Amsterdam 1885); Een bij de wet geregelde arbeidsdag. Rapport van het Alg. Ned. Werklieden-Verbond (Amsterdam 1886); Over coöperatie. Instellingen en uitkomsten van de samenwerkende Maatschappij 'Vooruit' te Gent en de Coöperatieve Broodbakkerij 'De Volharding' te 's-Gravenhage (Amsterdam 1888); Instellingen op sociaal en coöperatief gebied in België (Leeuwarden 1892); (met J. van Buuren) Bouw-Maatschappij tot verkrijging van eigen woningen te Amsterdam. 1868 - 2 November - 1893 (Amsterdam 1893); Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond. 1871-1896 (Leeuwarden 1896); Verzekering van werklieden tegen de gevolgen van invaliditeit en ouderdom (Amsterdam 1898); Pensionneering van Werklieden. Uitkomsten van het onderzoek der Staats-Commissie, met eenige beschouwingen (Amsterdam 1898); (met anderen) Rapport over het leerlingwezen in Oostenrijk, Zwitserland en Duitschland, in opdracht van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen (Amsterdam 1900); Velddienstarbeid van vrouwen. Uitkomsten van het onderzoek ingesteld door het Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond (z.pl. 1903).
  LITERATUUR: Bymholt, Geschiedenis; G.J. Bieleman, 'Van werkman tot kamerlid. Een levensschets van het bekende werkman-kamerlid, den heer B.H. Heldt' in: De Nederlandsche Werkman, 1897, nrs. 40-43; B.H. Pekelharing, 'B.H. Heldt (van 1841-1871)' in: Jaarboekje van het Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond voor 1904, 49-54; Het Vaderland, 13.1.1914; Het Nieuws van den Dag, 13.1.1914; Algemeen Handelsblad, 14.1.1914; Nieuwe Winterswijksche Courant, 17.1.1914; Eigen Haard, 1914, nr. 72: F. Netscher, 'B.H. Heldt' in: Uit ons Parlement. Portretten en schetsen uit de Eerste- en Tweede Kamer (Amsterdam z.j.) 45-56; J.A. Nieuwenhuis, Uit den tijd der voortrekkers (Amsterdam 1927) 17-21; J.J. Giele, De eerste internationale in Nederland (Nijmegen 1973); G. Nabrink, Seksuele hervorming in Nederland (Nijmegen 1978) 77-80; G. Taal, Liberalen en Radicalen in Nederland, 1872-1901 (Den Haag 1980); H. Righart, 'B.H. Heldt (1841-l9l4): vóór het kiesrecht, tégen de verzuiling!' in: Kleio, 1985, nr. 10, 3-7; A. van der Meer, 'Baron of werkman. De eerste werkman in de Tweede kamer. De kandidatuur en verkiezing van B.H. Heldt op 17 november 1885 voor het hoofdkiesdistrict Sneek' in: De vrije fries, 1986, 46-58; H. Righart, 'HELDT, Bernardus Hermanus' in: BWN III, 243-244; M. Braun, De prijs van liefde. De eerste feministische golf, het huwelijksrecht en de vaderlandse geschiedenis (Amsterdam 1992); W. Peletier, Winterswijk. Een eeuw verandering (Winterswijk 1996); D. Bos, Waarachtige volksvrienden. De vroege socialistische beweging in Amsterdam 1848-1894 (Amsterdam 2001).
  PORTRET: B.H. Heldt, IISG
  Auteur: Rico op den Camp
  Oorspronkelijk gepubliceerd in: BWSA 6 (1995), p. 87-91
  Laatst gewijzigd: 10-02-2003
  ***
  Bron: Europa Nu
  1.
  voornamen
  Bernardus Hermanus
  2.
  personalia
  geboorteplaats en -datum
  Amsterdam, 1 september 1841
  overlijdensplaats en -datum
  Arnhem, 13 januari 1914
  levensbeschouwing
  Nederlands Hervormd
  3.
  partij/stroming
  stroming(en)
  Takkiaan, 1894
  partij(en)
  Liberale Unie, van 1885 tot februari 1901
  VDB (Vrijzinnig-Democratische Bond), vanaf 17 maart 1901
  lid tussentijds gevormde fractie(s)
  Kiesrecht-Kamerclub, van september 1893 tot maart 1894
  Vooruitstrevend-Liberale Kamerclub, van mei 1894 tot september 1897
  Vrijzinnig-Democratische Kamerclub, van september 1897 tot maart 1901
  4.
  loopbaan
  loopjongen leesbibliotheek te Amsterdam, van 1851 tot 1852
  loopjongen meubelmakerswerkplaats te Amsterdam, omstreeks 1852 tot 1863
  meubelmakersgezel te Amsterdam, van 1863 tot 1877
  voorzitter ANWV (Algemeen Nederlandsch Werklieden Verbond), van 30 oktober 1871 tot 1903
  redacteur "Werkmansbode", orgaan van het ANWV, van 1877 tot 1903
  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 24 november 1885 tot 18 mei 1886 (voor het kiesdistrict Sneek)
  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 14 juli 1886 tot 17 augustus 1887 (voor het kiesdistrict Sneek)
  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 19 september 1887 tot 27 maart 1888 (voor het kiesdistrict Sneek)
  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1 mei 1888 tot 20 maart 1894 (voor het kiesdistrict Amsterdam)
  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 mei 1894 tot 17 september 1901 (1894-1897 voor het kiesdistrict Amsterdam, 1897-1901 voor het kiesdistrict Amsterdam VII)
  verslaggever "Nieuwsblad van Nederland", van 1901 tot 1902
  agent van de Rijksverzekeringsbank te Winterswijk, van 1902 tot 1914
  5.
  partijpolitieke functies
  lid bestuur vrijzinnig-democratische Kamerclub, Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1897 tot 1901
  lid bestuur Liberale Unie, van 26 januari 1901 tot 15 februari 1901
  6.
  nevenfuncties
  lid Comité ter bespreking van de Sociale Questie, vanaf 1873
  lid Comité voor Algemeen Stemrecht, van 18 mei 1879 tot januari 1886
  lid bestuur vrijdenkersvereniging "De Dageraad"
  secretaris Neo-Malthusiaanse Bond, vanaf 1881 (medeoprichter met Aletta Jacobs)
  lid Staatscommissie inzake de werkliedenverzekering, van 1895 tot 1898
  lid bestuur ambachtsschool te Winterswijk
  lid Nationaal Comité voor Transvaal, vanaf januari 1900
  afgeleide functies, presidia etc.
  lid parlementaire enquêtecommissie naar de toestand in fabrieken en werkplaatsen (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van oktober 1886 tot 1887
  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor de ontwerp-Ongevallenwet (Tweede Kamer der Staten-Generaal), tot 1900
  7.
  opleiding
  lager onderwijs
  diaconieschool te Amsterdam, van 1848 tot 1851 (onderbroken en niet voltooid)
  8.
  activiteiten
  als parlementariër
  Hield zich in de Tweede Kamer onder meer bezig met aangelegenheden betreffende Rijksambtenaren en militairen (soldijen, salarissen, pensioenen)en justitiële vraagstukken
  Stemde in 1887 bij de grondwetsherziening vóór een (verworpen) amendement-Van Houten/De Ruiter Zijlker om in de Grondwet op te nemen dat de regeling van het kiesrecht aan de gewone wetgever zou worden overgelaten
  Diende in 1887 een amendement in op een voorstel tot Grondwetsherziening om de Staten-Generaal te laten beslissen over oorlogsverklaring. Dit amendement werd met 72 tegen 10 stemmen verworpen.
  Stemde in 1887 als enige liberaal tegen het nieuwe artikel 80 (herziening van de kiesrechtbepalingen) van de Grondwet en (bij de eerste lezing) tegen de additionele artikelen wegens het ontbreken van algemeen kiesrecht
  In 1895 aanvaardde de Tweede Kamer een door hem ingediende motie, waarin werd uitgesproken dat een algemene voorziening voor de oude dag der werklieden gewenst was. Naar aanleiding hiervan werd in juli 1895 een staatscommissie ingesteld die belast werd met een onderzoek hiernaar.
  Stemde in 1896 tegen de ontwerp-Kieswet van Van Houten
  9.
  wetenswaardigheden
  algemeen
  Vanaf 1864 medeoprichter van diverse vak- en werkliedenverenigingen
  In 1870 medeoprichter van het ANWV
  uit de privésfeer
  Zijn vader, kleermaker, overleed toen hij negen jaar was
  Zijn moeder was na het overlijden van haar echtgenoot wasvrouw
  Woonde in zijn jeugd in een eenkamerwoning en later (tijdelijk) in een kelder
  verkiezingen
  Versloeg in november 1885 A. baron Schimmelpenninck van der Oye (a.r.)
  Werd in 1886 en 1887 in de eerste ronde gekozen. Tegenstanders waren de antirevolutionairen R.K. Okma, Huber en Van Heemstra (1886) en Oppedijk, Brantsen van de Zijp en Kater (in 1887).
  Werd in 1888 in het district Schoterland na herstemming verslagen door F. Domela Nieuwenhuis (soc.). Derde kandidaat was L.W. de Vries (a.r.).
  Werd in 1888 en 1891 in het district Amsterdam in de eerste stemmingsronde gekozen. Kreeg van de negen gekozen liberalen de meeste stemmen.
  Werd in 1894 als Takkiaans liberaal in de eerste stemmingsronde verslagen
  Versloeg in 1897 W.C.J. Passtoors (rk) na herstemming
  Werd in 1901 verslagen door Th. Heemskerk (arp). Bij naverkiezingen in het district Sliedrecht werd hij verslagen door A.D.P.V. van Löben Sels (arp).
  ridderorden
  Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, 31 augustus 1898
  10.
  publicaties/bronnen
  publicaties
  "Wat onderscheidt de sociaal-democratische beweging van die welke zich openbaart in het Algemeen Nederlands Werklieden Verbond (1885)
  "Eene bij wet geregelde arbeidsdag" (1886)
  "Algemeen Nederlands Werklieden Verbond 1871-1896" (1896)
  literatuur/documentatie
  A. van der Meer, "Baron of werkman. De eerste werkman in de Tweede Kamer", in: De Vrije Fries, 66 (1966)
  H. Righart, "B.H. Heldt (1841-1914): voor het kiesrecht, tegen de verzuiling!", in: Kleio, 26 (1985)
  R. op den Camp, "Heldt, Bernardus Hermanus", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland, deel VI, 87
  J.A. Righart, "Heldt, Bernardus Hermanus (1841-1914)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 243
  Onze Afgevaardigden, 1897
  Biografisch Woordenboek(en)
  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland
  11.
  familie/gezin
  huwelijk/samenlevingsvorm
  gehuwd te Leeuwarden, 28 juli 1883
  echtgeno(o)t(e)/partner
  L. Postma, Lucia
  kinderen
  2 dochters
  stief-, pleeg- en/of adoptiefkinderen
  1 stiefzoon (uit eerder huwelijk echtgenote)
  vader
  B. Heldt, Bernard
  moeder
  F. Castrop, Francina,
  ovl. te Arnhem [ge] op 13 jan 1914 (akte nr. 33),
  begr. te Arnhem [ge] Begraafplaats Moscowa, Waterbergseweg 18, 6815 AP op 16 jan 1914 (graf geruimd),
  otr. te Amsterdam [nh] op 6 jul 1883,
  tr. te Leeuwarden [fr] op 28 jul 1883 (akte nr. 147).

• Moeder:
  Lucia Postma, dr. van Thomas Postma (koopman, winkelier) en Catharina Everharda Ferwerda,
  geb. te Leeuwarden [fr] op 20 dec 1861 (akte nr. A787),
  ovl. te Hilversum [nh] op 18 jan 1930 (akte nr. 19),
  gecr. te Driehuis-Westerveld [nh] op 21 jan 1930.

Dossier:

• Vader:
  Bernardus Hermanus Heldt, zn. van Bernardus (Bernard) Heldt (kleermaker) en Fransina Castrop,
  geb. te Amsterdam [nh] in 1842,
  meubelmaker, agent rijksverzekeringsbank, politicus Bron: BWSA ; Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbewweging in Nederland
  HELDT, Bernardus Hermanus
  voorman van het Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond en eerste werkman in de Tweede Kamer, is geboren te Amsterdam op 1 september 1841 en overleden te Arnhem op 13 januari 1914. Hij was de zoon van Bernardus Heldt, kleermaker, en Francina Castrop. Op 28 juli 1883 trad hij in het huwelijk met Lucia Postma, met wie hij twee dochters kreeg. Heldt erkende een zoon van Lucia Postma bij hun huwelijk.
  Heldt groeide in gebrekkige omstandigheden op in Amsterdam. Hij was nog geen negen jaar oud toen zijn vader stierf. Zijn moeder trachtte als wasvrouw haar drie zoons, waarvan Heldt de oudste was, te onderhouden. Toen de eenkamerwoning na de dood van vader Heldt niet meer aangehouden kon worden verhuisde het gezin naar een kelder die grootvader Heldt als bergplaats voor turf en hout gebruikt had. In 1845 betrok het gezin een eenkamerwoning in de Nieuwstraat. Heldt moest na de dood van zijn vader mee de kost gaan verdienen. Vader Heldt had zijn oudste zoon al vroeg naar een bewaarschool gestuurd, waar hij de bijbel had leren lezen. Op zevenjarige leeftijd bezocht Heldt een diaconieschool, maar als gevolg van een ongeluk kreeg hij een glasscherf in zijn linkeroog, hetgeen zijn leerproces voor enige tijd onderbrak. Later ontbrak het geld voor schoeisel of voor leermateriaal, en zonder dat mocht een kind niet op school komen. Als tienjarige werd Heldt loopjongen in een bibliotheek, daarna bij een meubelmakerij. Door baas en knechten daar werd hij menigmaal mishandeld, waardoor van enige opleiding niets terechtkwam. Slechts het loon bond hem aan zijn werk. Diverse keren werden de ranselpartijen hem echter teveel en liep hij weg, totdat de patroon besloot hem als leerling-meubelmaker aan te stellen. Heldt was toen zeventien. Vanaf 1860 bekwaamde hij zich op diverse plaatsen in het meubelmakersvak en in 1863 was hij een volleerd gezel. De werkplaatsen vormden de bakermat voor Heldts verenigingsactiviteiten. Stemmen die daar opgingen om tot de oprichting van ondersteuningsfondsen bij ziekte of ongeval over te gaan vonden bij hem weerklank. In 1864 stond hij aan de wieg van de meubelmakersvereniging Amstels Eendracht, waarvan hij in 1866 eerste secretaris werd. Mede onder impuls van Heldt bepleitte de jonge vereniging spoedig ook loonsverhoging. Daarbij zag Heldt in dat een verbetering van de loonstandaard die tot Amsterdam beperkt bleef op den duur weinig zou baten; als het loonpeil elders laag bleef zou een toestroom van werklieden naar Amsterdam het aldaar bereikte resultaat weer teniet doen. Heldt wijdde zijn vrije tijd aan het leggen van contacten met meubelmakers in diverse plaatsen in het land om deze tot vereniging en gezamenlijke aaneensluiting op te wekken. Zijn streven werd beloond toen op zijn initiatief in 1871 in Den Haag de Nederlandsche Meubelmakers-Bond (NMB) werd opgericht. Vrijwel tegelijkertijd nam Heldt samen met bestuurders van vakverenigingen in Amsterdam en Rotterdam het initiatief tot de eerste overkoepelende organisatie van Nederlandse vakverenigingen: het Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond (ANWV). In 1869 was al een Nederlandsch Werklieden-Verbond opgericht als afdeling van de socialistische Internationale Arbeiders-Associatie, maar spoedig bleek dat veel vakverenigingen weinig voelden voor het socialisme en een nationale organisatie boven een internationale prefereerden. De oprichting van het ANWV vond plaats op 30 oktober 1871. Op 1 december van dat jaar werd Heldt door de eerste algemene vergadering van het Verbond tot voorzitter gekozen, een post die hij tot 1903 zou bekleden. Het ANWV groeide binnen enkele jaren naar 56 afdelingen met ruim 5500 leden. Het vrijzinnig-liberale ANWV wilde politiek en godsdienstig neutraal zijn en zonder klassenstrijd maar in overleg met patroons en overheid geleidelijk aan 'de werkmansstand ... verheffen in zedelijke waarden, zijne stoffelijke welvaart, staatsburgerlijke rechten en gelijkheid en maatschappelijke vrijheid'. De basis voor Heldts opvattingen was al tijdens zijn jeugd gelegd, toen hij in contact kwam met sociale fabrikanten als J.C. van Marken en C.A.J. Geesink en wetenschappers en politici als B.H. Pekelharing, A. Kerdijk en J. Veegens. Uit deze kringen ontstond in 1870 het Comité ter bespreking der Sociale Quaestie, dat de gegoede burgerij bekend wilde maken met de toestand waarin de arbeidende klasse zich bevond. Heldt was een van de werklieden die in dit Comité werd opgenomen. Behalve voor maatschappelijke hervorming, sociale wetgeving en beter onderwijs streed het ANWV voor uitbreiding van het kiesrecht. Al vroeg poneerde het ANWV het beginsel van algemeen stemrecht als voornaamste politieke eis. Het sloot zich aan bij het uit het Comité ter bespreking van de Sociale Quaestie voortgekomen Comité voor Algemeen Stemrecht en bij de Nederlandsche Bond voor Algemeen Kies- en Stemrecht. Binnen deze bond speelde Heldt een belangrijke rol bij de organisatie van grote demonstraties voor algemeen kiesrecht in het begin van de jaren tachtig. In 1885 werd Heldt echter door een socialistische meerderheid binnen deze bond als lid geroyeerd omdat hij zich tegen het kiesrecht voor bedeelden had uitgesproken. Heldt had een dergelijk voorbehoud al eerder gemaakt, zodat zijn royering waarschijnlijk meer van doen had met zijn belangrijke positie als arbeidersleider. Enkele weken voor zijn 'uitwerping' was Heldt namelijk voor de Liberale Unie in het district Sneek als eerste werkman in de Tweede Kamer gekozen. Het ANWV verkreeg daarmee een woordvoerder op hoog politiek niveau. Bij zijn entree in de Kamer werd Heldt door bijna de gehele rechterzijde genegeerd. In de Kamer vertegenwoordigde het ANWV inmiddels niet meer het merendeel van de arbeiders. De schoolstrijd zorgde voor een scheuring binnen het Verbond, toen het in 1875 zijn voorkeur voor openbaar, neutraal staatsonderwijs in de statuten wilde vastleggen. Een aantal protestantse arbeidersverenigingen verliet het Verbond en stichtte later de werkliedenvereniging Patrimonium. Maar ook ter linkerzijde weerklonken kritische geluiden. In 1881 ontstond de Sociaal-Democratische Bond (SDB), waartoe ook enkele verenigingen toetraden die deel hadden uitgemaakt van het ANWV. Ondanks het ledenverlies en de groei van de concurrentie bleef Heldt zeer actief In 1877 ging hij zich als bezoldigd redacteur helemaal wijden aan De Werkmansbode, het orgaan van het ANWV, dat hij tot 1903 zou leiden. Hij ontvouwde er zijn maatschappelijke en politieke standpunten en discussieerde er met tegenstanders. Ook schreef hij een groot aantal petities aan Kroon en Kamer, waarin op politieke en maatschappelijke hervormingen werd aangedrongen. Daarnaast toonde hij zich een voorstander van geboortebeperking. Volgens Heldt was de propaganda op dit gebied een taak voor de Nieuw-Malthusiaansche Bond (NMB), die hij in 1881 met Aletta Jacobs en anderen had opgericht en waarvan hij jarenlang het voorzitterschap zou bekleden. Ook was Heldt toegetreden tot de vrijdenkersvereniging De Dageraad, waarin hij eveneens jarenlang bestuursfuncties uitoefende. Betrokken was hij in de jaren tachtig ook bij de vereniging Pax Humanitate, bij de oprichting van het Nederlandsch Vrijdenkersfonds en bij die van het Algemeen Nederlandsch Pensioenfonds. In de Tweede Kamer bleek Heldt, anders dan zijn tegenstanders dachten, niet zonder meer op de hand van de liberale 'heeren' te zijn. Als enige ter linkerzijde stemde hij in 1887 tegen een grondwetsherziening die algemeen kiesrecht voor langere tijd zou uitsluiten. Verder ijverde hij voor sociale wetgeving. In 1886 werd op Heldts initiatief een parlementaire enquête ingesteld naar de toestanden in fabrieken en werkplaatsen. Heldt nam zelf zitting in de enquêtecommissie. Daarnaast probeerde hij een wettelijke pensioenregeling voor werklieden tot stand te brengen. Terwijl eerder pogingen om arbeiders op vrijwillige basis voor een pensioen te verzekeren waren stukgelopen op de hoogte van de premies, spande Heldt zich nu in om de overheid hierbij te betrekken. Toen in 1894 de regering-Van Houten kwam met het plan voor een niet op winstbejag gerichte Spaarlijfrenten-bank, die iedereen van een klein pensioen kon verzekeren, diende Heldt een motie in waarin om een staatscommissie werd verzocht die onderzoek zou doen naar de meest wenselijke vorm van pensioenverzekering. Ook van deze commissie maakte Heldt deel uit, en in 1898 verscheen haar eindrapport. Hierin schreef Heldt onder meer: 'De werklieden die, wegens ouderdom of invaliditeit niet meer kunnen werken of geen werk meer kunnen vinden, zijn in den regel armlastig, of van kinderen en bloedverwanten afhankelijk, veelal zijn zij beide.' De commissieleden werden het onderling niet eens over de vorm van de pensioenverzekering en deden geen wetsvoorstel. Pas in 1913 zouden delen van Heldts plannen door de antirevolutionaire minister A.S. Talma door de Tweede Kamer worden geloodst.
  Heldts politieke carrière werd in belangrijke mate gefrustreerd door de interne verdeeldheid van de liberale politiek, die de invoering van door de ANWV gewenste hervormingen verhinderde. Binnen het ANWV stelde men Heldts Kamerlidmaatschap voor de Liberale Unie ter discussie en er ontstond een principieel debat over de vraag of het Verbond zich wel zo nauw moest liëren aan een politieke stroming of partij. Een ander ANWV-bestuurslid, P. Nolting, opteerde voor de Radicale Partij, een afsplitsing van vooruitstrevende liberalen die in hun ideeën nauwe raakvlakken hadden met de socialisten. Heldt vroeg zijn achterban om geduld. De progressieve liberalen wonnen volgens hem onder de nieuwe leider J.P.R. Tak van Poortvliet aan invloed. Taks kieswetvoorstel, dat aan iedereen kiesrecht wilde verlenen die kon lezen en schrijven en in het eigen onderhoud kon voorzien, werd in 1894 door de Kamer (die een liberale meerderheid kende) verworpen, en in 1896 werd een veel behoudender voorstel van S. van Houten wél aanvaard. Heldt betreurde deze gang van zaken maar behield zijn geloof in de overtuiging dat algemeen stemrecht eens onvermijdelijk zou zijn. Als gevolg van het lot van Taks wetsvoorstel neigde Heldt naar meer hechte samenwerking van de vooruitstrevende liberalen zonder de conservatieven, daarmee de traditionele eenheid van de liberalen niet meer als vanzelfsprekend aannemend. Hij behoorde dan ook tot de groep progressieve liberalen die zich in 1897 onder leiding van H. Goeman Borgesius verenigden onder de naam Vrijzinnig-Democratische Kamerclub, die in 1901 grote invloed verwierf in het nieuw gekozen bestuur van de Liberale Unie: naast onder meer Kerdijk en de radicaal M.W.F. Treub werd ook Heldt hierin gekozen. Dit bestuur stelde onmiddellijk voor om de invoering van het algemeen kiesrecht urgent te verklaren. Toen dit voorstel door de aangesloten kiesverenigingen verworpen werd trad het bestuur af en besloot een eigen politieke organisatie op te richten. Evenals Nolting had Heldt zijn instemming betuigd met deze beslissing, beiden waren op 17 maart 1901 betrokken bij de oprichting van de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB). Deze vrijzinnige en hervormingsgezinde politieke partij zou voor het ANWV echter van weinig nut meer zijn. Toen het Verbond in 1903 formeel besloot zich op vrijzinnig-democratisch standpunt te stellen trad een oppositiegroep uit die het Hersteld Nederlandsch Werkliedenverbond oprichtte. Dat was voor Heldt aanleiding zijn voorzitterschap van het ANWV na 32 jaar neer te leggen. Het betekende het einde van Heldts landelijke publieke loopbaan. In 1901 was hij al van het politieke toneel verdwenen toen hij niet meer herkozen was in de Tweede Kamer. Hij volgde de politiek nog ruim een jaar vanaf de tribune als verslaggever van Het Nieuwsblad voor Nederland. In 1902 werd hij door bemiddeling van Goeman Borgesius benoemd tot agent van de Rijksverzekeringsbank te Winterswijk. De laatste tien jaren van zijn leven sleet Heldt in betrekkelijke rust. Met de landelijke of plaatselijke politiek had hij geen bemoeienis meer. Wel was hij in 1908 in Winterswijk medeoprichter van een ambachtschool, waarvan hij tot zijn dood bestuurslid was. In datzelfde jaar behoorde hij tot de oprichters van de Vereeniging tot verbetering van de Volkshuisvesting te Winterswijk, en ook daarvan was hij tot zijn dood voorzitter. Bij zijn begrafenis te Arnhem waren vertegenwoordigers van het ANWV, de SDAP, de Liberale Unie en de VDB aanwezig. Zijn grafzerk, geschonken door het ANWV maar grotendeels betaald door de VDB, eerde Heldt met het opschrift: 'Den arbeider was zijn leven gewijd tot opbeuring en verzet. Apostel van het algemeen kiesrecht'.
  PUBLIKATIES: Behalve tal van artikelen in het ANWV-orgaan De Werkmansbode: Wat onderscheidt de sociaal-democratische beweging van die welke zich openbaart in het Alg. Nederl. Werklieden-Verbond? (Amsterdam 1885); Een bij de wet geregelde arbeidsdag. Rapport van het Alg. Ned. Werklieden-Verbond (Amsterdam 1886); Over coöperatie. Instellingen en uitkomsten van de samenwerkende Maatschappij 'Vooruit' te Gent en de Coöperatieve Broodbakkerij 'De Volharding' te 's-Gravenhage (Amsterdam 1888); Instellingen op sociaal en coöperatief gebied in België (Leeuwarden 1892); (met J. van Buuren) Bouw-Maatschappij tot verkrijging van eigen woningen te Amsterdam. 1868 - 2 November - 1893 (Amsterdam 1893); Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond. 1871-1896 (Leeuwarden 1896); Verzekering van werklieden tegen de gevolgen van invaliditeit en ouderdom (Amsterdam 1898); Pensionneering van Werklieden. Uitkomsten van het onderzoek der Staats-Commissie, met eenige beschouwingen (Amsterdam 1898); (met anderen) Rapport over het leerlingwezen in Oostenrijk, Zwitserland en Duitschland, in opdracht van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen (Amsterdam 1900); Velddienstarbeid van vrouwen. Uitkomsten van het onderzoek ingesteld door het Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond (z.pl. 1903).
  LITERATUUR: Bymholt, Geschiedenis; G.J. Bieleman, 'Van werkman tot kamerlid. Een levensschets van het bekende werkman-kamerlid, den heer B.H. Heldt' in: De Nederlandsche Werkman, 1897, nrs. 40-43; B.H. Pekelharing, 'B.H. Heldt (van 1841-1871)' in: Jaarboekje van het Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond voor 1904, 49-54; Het Vaderland, 13.1.1914; Het Nieuws van den Dag, 13.1.1914; Algemeen Handelsblad, 14.1.1914; Nieuwe Winterswijksche Courant, 17.1.1914; Eigen Haard, 1914, nr. 72: F. Netscher, 'B.H. Heldt' in: Uit ons Parlement. Portretten en schetsen uit de Eerste- en Tweede Kamer (Amsterdam z.j.) 45-56; J.A. Nieuwenhuis, Uit den tijd der voortrekkers (Amsterdam 1927) 17-21; J.J. Giele, De eerste internationale in Nederland (Nijmegen 1973); G. Nabrink, Seksuele hervorming in Nederland (Nijmegen 1978) 77-80; G. Taal, Liberalen en Radicalen in Nederland, 1872-1901 (Den Haag 1980); H. Righart, 'B.H. Heldt (1841-l9l4): vóór het kiesrecht, tégen de verzuiling!' in: Kleio, 1985, nr. 10, 3-7; A. van der Meer, 'Baron of werkman. De eerste werkman in de Tweede kamer. De kandidatuur en verkiezing van B.H. Heldt op 17 november 1885 voor het hoofdkiesdistrict Sneek' in: De vrije fries, 1986, 46-58; H. Righart, 'HELDT, Bernardus Hermanus' in: BWN III, 243-244; M. Braun, De prijs van liefde. De eerste feministische golf, het huwelijksrecht en de vaderlandse geschiedenis (Amsterdam 1992); W. Peletier, Winterswijk. Een eeuw verandering (Winterswijk 1996); D. Bos, Waarachtige volksvrienden. De vroege socialistische beweging in Amsterdam 1848-1894 (Amsterdam 2001).
  PORTRET: B.H. Heldt, IISG
  Auteur: Rico op den Camp
  Oorspronkelijk gepubliceerd in: BWSA 6 (1995), p. 87-91
  Laatst gewijzigd: 10-02-2003
  ***
  Bron: Europa Nu
  1.
  voornamen
  Bernardus Hermanus
  2.
  personalia
  geboorteplaats en -datum
  Amsterdam, 1 september 1841
  overlijdensplaats en -datum
  Arnhem, 13 januari 1914
  levensbeschouwing
  Nederlands Hervormd
  3.
  partij/stroming
  stroming(en)
  Takkiaan, 1894
  partij(en)
  Liberale Unie, van 1885 tot februari 1901
  VDB (Vrijzinnig-Democratische Bond), vanaf 17 maart 1901
  lid tussentijds gevormde fractie(s)
  Kiesrecht-Kamerclub, van september 1893 tot maart 1894
  Vooruitstrevend-Liberale Kamerclub, van mei 1894 tot september 1897
  Vrijzinnig-Democratische Kamerclub, van september 1897 tot maart 1901
  4.
  loopbaan
  loopjongen leesbibliotheek te Amsterdam, van 1851 tot 1852
  loopjongen meubelmakerswerkplaats te Amsterdam, omstreeks 1852 tot 1863
  meubelmakersgezel te Amsterdam, van 1863 tot 1877
  voorzitter ANWV (Algemeen Nederlandsch Werklieden Verbond), van 30 oktober 1871 tot 1903
  redacteur "Werkmansbode", orgaan van het ANWV, van 1877 tot 1903
  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 24 november 1885 tot 18 mei 1886 (voor het kiesdistrict Sneek)
  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 14 juli 1886 tot 17 augustus 1887 (voor het kiesdistrict Sneek)
  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 19 september 1887 tot 27 maart 1888 (voor het kiesdistrict Sneek)
  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1 mei 1888 tot 20 maart 1894 (voor het kiesdistrict Amsterdam)
  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 mei 1894 tot 17 september 1901 (1894-1897 voor het kiesdistrict Amsterdam, 1897-1901 voor het kiesdistrict Amsterdam VII)
  verslaggever "Nieuwsblad van Nederland", van 1901 tot 1902
  agent van de Rijksverzekeringsbank te Winterswijk, van 1902 tot 1914
  5.
  partijpolitieke functies
  lid bestuur vrijzinnig-democratische Kamerclub, Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1897 tot 1901
  lid bestuur Liberale Unie, van 26 januari 1901 tot 15 februari 1901
  6.
  nevenfuncties
  lid Comité ter bespreking van de Sociale Questie, vanaf 1873
  lid Comité voor Algemeen Stemrecht, van 18 mei 1879 tot januari 1886
  lid bestuur vrijdenkersvereniging "De Dageraad"
  secretaris Neo-Malthusiaanse Bond, vanaf 1881 (medeoprichter met Aletta Jacobs)
  lid Staatscommissie inzake de werkliedenverzekering, van 1895 tot 1898
  lid bestuur ambachtsschool te Winterswijk
  lid Nationaal Comité voor Transvaal, vanaf januari 1900
  afgeleide functies, presidia etc.
  lid parlementaire enquêtecommissie naar de toestand in fabrieken en werkplaatsen (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van oktober 1886 tot 1887
  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor de ontwerp-Ongevallenwet (Tweede Kamer der Staten-Generaal), tot 1900
  7.
  opleiding
  lager onderwijs
  diaconieschool te Amsterdam, van 1848 tot 1851 (onderbroken en niet voltooid)
  8.
  activiteiten
  als parlementariër
  Hield zich in de Tweede Kamer onder meer bezig met aangelegenheden betreffende Rijksambtenaren en militairen (soldijen, salarissen, pensioenen)en justitiële vraagstukken
  Stemde in 1887 bij de grondwetsherziening vóór een (verworpen) amendement-Van Houten/De Ruiter Zijlker om in de Grondwet op te nemen dat de regeling van het kiesrecht aan de gewone wetgever zou worden overgelaten
  Diende in 1887 een amendement in op een voorstel tot Grondwetsherziening om de Staten-Generaal te laten beslissen over oorlogsverklaring. Dit amendement werd met 72 tegen 10 stemmen verworpen.
  Stemde in 1887 als enige liberaal tegen het nieuwe artikel 80 (herziening van de kiesrechtbepalingen) van de Grondwet en (bij de eerste lezing) tegen de additionele artikelen wegens het ontbreken van algemeen kiesrecht
  In 1895 aanvaardde de Tweede Kamer een door hem ingediende motie, waarin werd uitgesproken dat een algemene voorziening voor de oude dag der werklieden gewenst was. Naar aanleiding hiervan werd in juli 1895 een staatscommissie ingesteld die belast werd met een onderzoek hiernaar.
  Stemde in 1896 tegen de ontwerp-Kieswet van Van Houten
  9.
  wetenswaardigheden
  algemeen
  Vanaf 1864 medeoprichter van diverse vak- en werkliedenverenigingen
  In 1870 medeoprichter van het ANWV
  uit de privésfeer
  Zijn vader, kleermaker, overleed toen hij negen jaar was
  Zijn moeder was na het overlijden van haar echtgenoot wasvrouw
  Woonde in zijn jeugd in een eenkamerwoning en later (tijdelijk) in een kelder
  verkiezingen
  Versloeg in november 1885 A. baron Schimmelpenninck van der Oye (a.r.)
  Werd in 1886 en 1887 in de eerste ronde gekozen. Tegenstanders waren de antirevolutionairen R.K. Okma, Huber en Van Heemstra (1886) en Oppedijk, Brantsen van de Zijp en Kater (in 1887).
  Werd in 1888 in het district Schoterland na herstemming verslagen door F. Domela Nieuwenhuis (soc.). Derde kandidaat was L.W. de Vries (a.r.).
  Werd in 1888 en 1891 in het district Amsterdam in de eerste stemmingsronde gekozen. Kreeg van de negen gekozen liberalen de meeste stemmen.
  Werd in 1894 als Takkiaans liberaal in de eerste stemmingsronde verslagen
  Versloeg in 1897 W.C.J. Passtoors (rk) na herstemming
  Werd in 1901 verslagen door Th. Heemskerk (arp). Bij naverkiezingen in het district Sliedrecht werd hij verslagen door A.D.P.V. van Löben Sels (arp).
  ridderorden
  Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, 31 augustus 1898
  10.
  publicaties/bronnen
  publicaties
  "Wat onderscheidt de sociaal-democratische beweging van die welke zich openbaart in het Algemeen Nederlands Werklieden Verbond (1885)
  "Eene bij wet geregelde arbeidsdag" (1886)
  "Algemeen Nederlands Werklieden Verbond 1871-1896" (1896)
  literatuur/documentatie
  A. van der Meer, "Baron of werkman. De eerste werkman in de Tweede Kamer", in: De Vrije Fries, 66 (1966)
  H. Righart, "B.H. Heldt (1841-1914): voor het kiesrecht, tegen de verzuiling!", in: Kleio, 26 (1985)
  R. op den Camp, "Heldt, Bernardus Hermanus", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland, deel VI, 87
  J.A. Righart, "Heldt, Bernardus Hermanus (1841-1914)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 243
  Onze Afgevaardigden, 1897
  Biografisch Woordenboek(en)
  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland
  11.
  familie/gezin
  huwelijk/samenlevingsvorm
  gehuwd te Leeuwarden, 28 juli 1883
  echtgeno(o)t(e)/partner
  L. Postma, Lucia
  kinderen
  2 dochters
  stief-, pleeg- en/of adoptiefkinderen
  1 stiefzoon (uit eerder huwelijk echtgenote)
  vader
  B. Heldt, Bernard
  moeder
  F. Castrop, Francina,
  ovl. te Arnhem [ge] op 13 jan 1914 (akte nr. 33),
  begr. te Arnhem [ge] Begraafplaats Moscowa, Waterbergseweg 18, 6815 AP op 16 jan 1914 (graf geruimd),
  otr. te Amsterdam [nh] op 6 jul 1883,
  tr. te Leeuwarden [fr] op 28 jul 1883 (akte nr. 147).

• Moeder:
  Lucia Postma, dr. van Thomas Postma (koopman, winkelier) en Catharina Everharda Ferwerda,
  geb. te Leeuwarden [fr] op 20 dec 1861 (akte nr. A787),
  ovl. te Hilversum [nh] op 18 jan 1930 (akte nr. 19),
  gecr. te Driehuis-Westerveld [nh] op 21 jan 1930.

Dossier:

• Vader:
  Wytse (Wijtze) Heldt, zn. van Bernardus Hermanus Heldt (meubelmaker, agent rijksverzekeringsbank, politicus) en Lucia Postma,
  geb. te Leeuwarden [fr] op 16 aug 1879,
  leraar bij het middelbaar onderwijs te A'dam (3de vijfjarige),
  ovl. te Amsterdam [nh] op 12 okt 1926,
  tr. (2)
  met Johanna (Jo) ten Cate. Uit dit huwelijk geen kinderen,
  tr. (1) te Winterswijk [ge] op 8 apr 1914 (akte nr. 27),
  (gesch. te Amsterdam [nh] op 12 jun 1925).

• Moeder:
  Harmina Margaretha Scholten, dr. van Albert Scholten (manufacturier, winkelier) en Johanna Catharina ten Hoopen,
  geb. te Winterswijk [ge] in 1893.

tr.
met

Arie Wilhelmus Johannes Meijer,
geb. te Den Haag [zh] op 8 jun 1912,
ovl. circa 1991.

Uit dit huwelijk 6 kinderen, waaronder:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	Margreet						0	0

Dossier:

• Vader:
  Wytse (Wijtze) Heldt, zn. van Bernardus Hermanus Heldt (meubelmaker, agent rijksverzekeringsbank, politicus) en Lucia Postma,
  geb. te Leeuwarden [fr] op 16 aug 1879,
  leraar bij het middelbaar onderwijs te A'dam (3de vijfjarige),
  ovl. te Amsterdam [nh] op 12 okt 1926,
  tr. (2)
  met Johanna (Jo) ten Cate. Uit dit huwelijk geen kinderen,
  tr. (1) te Winterswijk [ge] op 8 apr 1914 (akte nr. 27),
  (gesch. te Amsterdam [nh] op 12 jun 1925).

• Moeder:
  Harmina Margaretha Scholten, dr. van Albert Scholten (manufacturier, winkelier) en Johanna Catharina ten Hoopen,
  geb. te Winterswijk [ge] in 1893.

Dossier:

• Vader:
  Bernardus (Bernard) Heldt Machtiging Rechtbank Amsterdam achternaam Held gewijzigd in Heldt, zn. van Jacobus Heldt (courantombrenger) en Maria van Elven,
  geb. te Amsterdam [nh] op 25 nov 1800,
  ged. NG te Amsterdam [nh] Zuiderkerk op 26 nov 1800 DTB 103, p.425(folio 212v), nr.9,
  kleermaker,
  tr. te Amsterdam [nh] op 4 jan 1837 (reg.1;fol.2v ).

• Moeder:
  Fransina (Francina) Castrop, dr. van Hermanus Castrop en Catharina van der Segel,
  geb. te Amsterdam [nh] op 7 sep 1808,
  ged. NG zuiderkerk op 11 sep 1808 DTB 104, p.65(folio 33), nr.2,
  ovl. te Amsterdam [nh] op 8 jan 1886.

tr. te Groningen [gr] op 19 jul 1884 (akte nr. 198)
met

Anna Margaretha Huizinga, dr. van Cornelis Huizinga (spiegelmaker) en Alberdina van Tongeren,
geb. te Groningen [gr] op 14 jul 1861.

Uit dit huwelijk één dochter:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	Francina	*1885	Amsterdam [nh]				1	0

• Vader:
  Cornelis Huizinga,
  geb. circa 1830,
  spiegelmaker,
  tr.

• Moeder:
  Alberdina van Tongeren,
  geb. circa 1830.

tr. te Groningen [gr] op 19 jul 1884 (akte nr. 198)
met

Franciscus Marinus Heldt, zn. van Bernardus (Bernard) Heldt (kleermaker) en Fransina Castrop,
geb. te Amsterdam [nh] op 31 jan 1847,
schilder.

Uit dit huwelijk één dochter:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	Francina	*1885	Amsterdam [nh]				1	0

tr.
met

Alberdina van Tongeren,
geb. circa 1830.

Uit dit huwelijk één dochter:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	Anna	*1861	Groningen [gr]				1	1

tr.
met

Cornelis Huizinga,
geb. circa 1830,
spiegelmaker.

Uit dit huwelijk één dochter:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	Anna	*1861	Groningen [gr]				1	1

• Vader:
  Franciscus Marinus Heldt, zn. van Bernardus (Bernard) Heldt (kleermaker) en Fransina Castrop,
  geb. te Amsterdam [nh] op 31 jan 1847,
  schilder,
  tr. te Groningen [gr] op 19 jul 1884 (akte nr. 198).

• Moeder:
  Anna Margaretha Huizinga, dr. van Cornelis Huizinga (spiegelmaker) en Alberdina van Tongeren,
  geb. te Groningen [gr] op 14 jul 1861.

tr. te Amsterdam [nh] op 11 nov 1931 (reg.5F;fol.40 )
met

Harm Legger, zn. van Harm Roelfs Legger en Grietje Jans Kuiper,
geb. te Veendam [gr] in 1874,
hoofdinspecteur levensverzekeringsmaatschappij. Gescheiden van Carolina van der Zijl. wedn.V. Clasina Roeske,
ovl. te Haren (Gr) [gr] op 4 sep 1948.

• Vader:
  Harm Roelfs Legger,
  geb. circa 1840,
  tr.

• Moeder:
  Grietje Jans Kuiper,
  geb. circa 1840.

tr. te Amsterdam [nh] op 11 nov 1931 (reg.5F;fol.40 )
met

Francina Alberdina Heldt, dr. van Franciscus Marinus Heldt (schilder) en Anna Margaretha Huizinga,
geb. te Amsterdam [nh] in 1885.

tr.
met

Grietje Jans Kuiper,
geb. circa 1840.

Uit dit huwelijk één zoon:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	Harm	*1874	Veendam [gr]	†1948	Haren (Gr) [gr]	74	1	0

tr.
met

Harm Roelfs Legger,
geb. circa 1840.

Uit dit huwelijk één zoon:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	Harm	*1874	Veendam [gr]	†1948	Haren (Gr) [gr]	74	1	0

tr.
met

Maria van Elven (van Elwe),
geb. circa 1770.

Uit dit huwelijk 4 kinderen:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	Maria	*1798	Amsterdam [nh]				0	0
2	Jan	*1798	Amsterdam [nh]				0	0
3	Bernard	*1800	Amsterdam [nh]				1	2
4	Mathijs	*1803	Amsterdam [nh]				0	0

tr.
met

Jacobus Heldt,
geb. circa 1770,
courantombrenger.

Uit dit huwelijk 4 kinderen:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	Maria	*1798	Amsterdam [nh]				0	0
2	Jan	*1798	Amsterdam [nh]				0	0
3	Bernard	*1800	Amsterdam [nh]				1	2
4	Mathijs	*1803	Amsterdam [nh]				0	0

tr.
met

Catharina van der Segel,
geb. circa 1780.

Uit dit huwelijk één dochter:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	Fransina	*1808	Amsterdam [nh]	†1886	Amsterdam [nh]	77	1	2

tr.
met

Hermanus Castrop,
geb. circa 1775.

Uit dit huwelijk één dochter:

	naam	geb.	plaats	ovl.	plaats	oud	relatie	kinderen
1	Fransina	*1808	Amsterdam [nh]	†1886	Amsterdam [nh]	77	1	2

• Vader:
  Jacobus Heldt,
  geb. circa 1770,
  courantombrenger,
  tr.

• Moeder:
  Maria van Elven (van Elwe),
  geb. circa 1770.

• Vader:
  Jacobus Heldt,
  geb. circa 1770,
  courantombrenger,
  tr.

• Moeder:
  Maria van Elven (van Elwe),
  geb. circa 1770.

• Vader:
  Jacobus Heldt,
  geb. circa 1770,
  courantombrenger,
  tr.

• Moeder:
  Maria van Elven (van Elwe),
  geb. circa 1770.

')}