- Vader:
Hendrik ten Cate Hoedemaker, zn. van Herman ten Cate (koopman en fabrikant) en Maria Geertruid Hoedemaker,
geb. te Enschede [ov] op 4 okt 1787,
ged. DG te Enschede [ov] op 29 mei 1808,
frabrikeur te Lonneker later oeconoom op het voormalig klooster ter Glane bij Glanerbrug,
ovl. te Glane [ov] op 14 jun 1836,
tr. te Enschede [ov] op 25 aug 1819 met
|  |
Dossier:
- Vader:
Hendrik ten Cate Hoedemaker, zn. van Herman ten Cate (koopman en fabrikant) en Maria Geertruid Hoedemaker,
geb. te Enschede [ov] op 4 okt 1787,
ged. DG te Enschede [ov] op 29 mei 1808,
frabrikeur te Lonneker later oeconoom op het voormalig klooster ter Glane bij Glanerbrug,
ovl. te Glane [ov] op 14 jun 1836,
tr. te Enschede [ov] op 25 aug 1819 met
| |
tr. te Hengelo [ov] op 14 jun 1843
met
Johanna Schwalmeijer,
ovl. in 1847.
Uit dit huwelijk één zoon:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Frederik | *1844 | Hengelo [ov] | †1845 | Hengelo [ov] | 0 | 0 | 0 |
Dossier:
Herman ten Cate Hoedemaker
|  |
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Herman ten Cate Hoedemaker,
geb. te Lonneker [ov] op 14 mei 1823,
ged. DG te Lonneker [ov] op 20 mrt 1842,
doopsgezind predikant (te Mensingawier 4 mrt. 1849; Noordbroek 1850; Grouw 1852; Deventer 1856. Emeritus 17 mrt. 1889),
ovl. te De Steeg [ge] (gelegen tussen Rheden en Doesburg, top. krt. coörd. 201-448) op 10 sep 1901. |
- Vader:
Hendrik ten Cate Hoedemaker, zn. van Herman ten Cate (koopman en fabrikant) en Maria Geertruid Hoedemaker,
geb. te Enschede [ov] op 4 okt 1787,
ged. DG te Enschede [ov] op 29 mei 1808,
frabrikeur te Lonneker later oeconoom op het voormalig klooster ter Glane bij Glanerbrug,
ovl. te Glane [ov] op 14 jun 1836,
tr. te Enschede [ov] op 25 aug 1819 met
| |
tr. te Enschede [ov] op 26 mrt 1851
met
Geertruid ten Cate, dr. van Lambertus ten Cate (fabrikant) en Aleida Geertruid Willink,
geb. te Enschede [ov] op 16 dec 1825 ten 00.30 (getuigen: Herman Willem Willink, 55 jaar, rentenier (grootvader) en Sijbrand ten Cate, 36 jaar, fabrikeur),
ovl. te Enschede [ov] op 5 dec 1895.
Opmerkingen Herman ten Cate Hoedemaker en Geertruid ten Cate
Get. bij hun huw. zijn Hendrik Blenken, 49 jr, rietmaker, aangehuwdw achterneef van de comparante, Herbert Stroink, 27 jr, fabrikant, aangehuwde neef van de comparanten, Hendrik ten Cate, 27 jr, broeder der comparante en neef van den comparant, Marten Udink ten Cate, 45 jr, fabrikant te Lonneker, oom van de comparanten. (fam. adv. coll. CBG, Ten Cate, blz. 27).
Uit dit huwelijk 6 kinderen:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Hendrik | *1852 | Noordbroek [gr] | †1932 | Freiburg [bw, Duitsland] | 80 | 2 | 5 |
| 2 | Aleida | *1855 | Grouw [fr] | †1916 | Delft [zh] | 61 | 1 | 3 |
| 3 | Henriëtte | *1856 | Grouw [fr] | †1937 | Deventer [ov] | 80 | 0 | 0 |
| 4 | Lambertus | *1858 | Deventer [ov] | †1920 | Voorst [ge] | 62 | 1 | 0 |
| 5 | Heinsen | *1860 | Deventer [ov] | †1922 | Diepenveen [ov] | 62 | 1 | 6 |
| 6 | Jan | *1864 | Deventer [ov] | †1864 | Enschede [ov] | 0 | 0 | 0 |
Dossier:
- Vader:
Hendrik ten Cate Hoedemaker, zn. van Herman ten Cate (koopman en fabrikant) en Maria Geertruid Hoedemaker,
geb. te Enschede [ov] op 4 okt 1787,
ged. DG te Enschede [ov] op 29 mei 1808,
frabrikeur te Lonneker later oeconoom op het voormalig klooster ter Glane bij Glanerbrug,
ovl. te Glane [ov] op 14 jun 1836,
tr. te Enschede [ov] op 25 aug 1819 met
| |
relatie
met
Hermina Frederika Beins.
Uit deze relatie één zoon:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Hendrik | *1858 | Hengelo [ov] | †1902 | Stad-Almelo [ov] | 43 | 1 | 0 |
Dossier:
Johanna ten Cate Hoedemaker
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Johanna ten Cate Hoedemaker,
geb. te Lonneker [ov] op 17 dec 1825,
DG,
Kweekelinge te Zwolle, geslaagd examen schoolhouderes (1846),
ovl. te Uithuizen [gr] op 20 dec 1876.
Opmerkingen Johanna ten Cate Hoedemaker.
Titel tijdschrift: Nieuwe bijdragen ter bevordering van het onderwijs en de opvoeding, voornamelijk met betrekking tot de lagere scholen in het Koningrijk der Nederlanden, voor den jare ....
Publicatiedatum: 01-12-1846 (schatting).
Uitgever: D. du Mortier en zoon.
Publicatietype: Aflevering.
Aantal pagina's: 86.
Taal: Nederlands.
Signatuur: Koninklijke Bibliotheek: 675 C 50.
Titel: Nieuwe bijdragen ter bevordering van het onderwijs en de opvoeding, voornamelijk met betrekking tot de lagere scholen in het Koningrijk der Nederlanden, voor den jare ..., 1846 [volgno 13].
Lijst van schoolhouderessen, die door de Provinciale Commissiën van onderwijs, in de Najaarsvergadering des jaars 1846, geëxamineerd zijn en de Algemeene Toelating verkregen hebben:.
o.a. Johanna ten Cate Hoedemaker , den 14 en 15 Oetober 1846, oud 20 jaren , geëxam. in Overijssel. Kweekelinge te Zwolle.
- Vader:
Hendrik ten Cate Hoedemaker, zn. van Herman ten Cate (koopman en fabrikant) en Maria Geertruid Hoedemaker,
geb. te Enschede [ov] op 4 okt 1787,
ged. DG te Enschede [ov] op 29 mei 1808,
frabrikeur te Lonneker later oeconoom op het voormalig klooster ter Glane bij Glanerbrug,
ovl. te Glane [ov] op 14 jun 1836,
tr. te Enschede [ov] op 25 aug 1819 met
| |
tr. te Hengelo [ov] op 14 sep 1850
met
Lourens Lourensz van Cleeff,
geb. te Borne [ov] op 6 mei 1823,
DG,
doopsgez. pred. te Uithuizen,
ovl. te Apeldoorn [ge].
Uit dit huwelijk 3 dochters:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Henriette | *1851 | Huizinge [gr] | †1903 | Delft [zh] | 52 | 1 | 0 |
| 2 | Louiza | *1854 | Warns [fr] | | | | 1 | 0 |
| 3 | N.N. | *1859 | Uithuizen [gr] | | | | 0 | 0 |
Opmerkingen Geertruida Catharina ten Cate Hoedemaker.
Uit: Scheen 1969: ...Vestigde zich in 1852 te Stad-Almelo, komende van Hengelo (OV). Schilderde en tekende vermoedelijk uit liefhebberij. Tentoonstellingen te A'dam en R'dam van 1877-1894; diverse bloemstukken; waterlelies; wilde rozen; primula's (aquarel); rozen (aquarel) enz.
***.
Cate Hoedemaker, Geertruida Catharina ten (1828-1907).
Nederlands.
© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Lamberthe J. de Jong, Cate Hoedemaker, Geertruida Catharina ten, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/CateHoedemaker [12/09/2017] .
CATE HOEDEMAKER, Geertruida Catharina ten, vooral bekend als Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker (geb. Lonneker 1-1-1828 – gest. Ambt Almelo 3-5-1907), amateurschilderes. Dochter van Hendrik ten Cate Hoedemaker (1787-1836), fabrikeur en oeconoom, en Hendrikjen Walkate (1795-1839), bij huwelijk gouvernante. Geertruida Catharina ten Cate Hoedemaker trouwde op 17-12-1852 in Hengelo met Barend Gorter (1828-1913), zeepzieder en assuradeur. Uit dit huwelijk werden 7 dochters en 5 zoons geboren.
Geertruida ten Cate Hoedemaker werd in Lonneker geboren als zesde van acht kinderen in een doopsgezind gezin. Haar familie van vaderszijde was gelieerd aan bekende Twentse textielfamilies als Blijdenstein, Willink, Van Heek, Jannink en Ter Kuile. Vader Hendrik was zelf werkzaam als fabrikeur en later als ‘oeconoom’ (beheerder financiën) in een klooster. Hij stierf in 1836. Toen drie jaar later ook haar moeder overleed, werd de elfjarige Geertruida ondergebracht bij een kinderloze oom en tante in Hengelo, de doopsgezinde predikant Herman ten Cate en Anna J. Paschen. Uit haar jeugd zijn enkele (romantische) notities en brieven bekend. Als jong meisje begon Geertruida al met schilderen: op zestienjarige leeftijd maakte ze een portret van haar oom. Mogelijk werd zij hierin gestimuleerd door haar nicht Alida Blijdenstein, die evenals enkele andere vrouwelijke familieleden schilderde en in 1846 de toen achttienjarige Geertruida portretteerde.
Stillevens en portretten.
In 1852 trouwde Geertruida ten Cate Hoedemaker in Hengelo met de uit Sneek afkomstige en eveneens doopsgezinde Barend Gorter, die met een compagnon in Almelo een zeepziederij was begonnen. Het echtpaar vestigde zich in Almelo en kreeg tussen 1853 en 1866 twaalf kinderen: zeven dochters en vijf zoons, die Geertruida blijkens een portret van omstreeks 1863 voor die tijd heel modern kleedde. Vanaf 1862 woonde het gezin aan de Bornsestraat (nr. 293) in Ambt Almelo, waar Gorter-ten Cate Hoedemaker en haar man een stuk bos- en weidegrond hadden gekocht en Huize Friso lieten bouwen (het huis is in 2016 gesloopt).
Ondanks haar grote gezin vond Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker tijd om te blijven schilderen. Zij maakte voornamelijk aquarellen in heldere kleuren, maar er zijn ook enkele olieverfschilderijen van haar hand bekend. Ze schilderde vooral bloemstillevens. Rondom Huize Friso, dat opvallend grote ramen had (mogelijk ook vanwege haar schilderactiviteiten), bevond zich een grote tuin met veel zelfgekweekte bloemen die ze gebruikte voor haar stillevens – vooral haar rozen waren bijzonder. Behalve stillevens maakte ze portretten van haar kinderen en andere familieleden.
Gorter-ten Cate Hoedemaker kreeg ‘wenken’ van de schilders en tekenleraren Hendrik Valkenburg en Jan Derk Huibers, die in Almelo en Zwolle les gaven – Huibers was later de leermeester van Geertruida’s zoon Arnold Marc, die een bekend landschapsschilder werd. Ook kreeg zij zeer waarschijnlijk advies van de Haagse bloemschilderes Gerardina van de Sande Bakhuyzen, die met haar eveneens schilderende broer Julius regelmatig in Twente kwam werken en ook Huize Friso bezocht.
Regelmatig exposeerde Gorter-ten Cate Hoedemaker in groeps- en verenigingsverband. Zij was lid van het Utrechtse Genootschap Kunstliefde, dat onder andere in 1897 in Almelo exposeerde. Vanaf 1877 deed ze mee aan de (verkoop)tentoonstellingen van Levende Meesters. Vier werken werden in 1882 getoond op de tentoonstelling van Kunstwerken door vrouwen vervaardigd in de Kunstzaal van het Panorama-gebouw in Amsterdam en twee in 1892 op een tentoonstelling met andere Overijsselse kunstenaars in Zwolle. In 1894 exposeerde Gorter-ten Cate Hoedemaker bij de Levende Meesters in Rotterdam samen met onder anderen haar zoon Arnold Marc, in 1901/1902 bij de Nederlandsch Indische Kunstkring in Batavia tegelijk met haar dochter Jeannette Koning-Gorter, die daar woonde en eveneens schilderde. Enkele aquarellen van Gorter-ten Cate Hoedemaker werden anoniem verkocht ten bate van de Algemeene Nederlandsche Vrouwenvereeniging Tesselschade, waarbij zij zich (vóór 1881) als ‘werkster’ had aangesloten.
Toen Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker op 1 januari 1898 zeventig jaar werd, schreef Agatha Snellen in De Wereldkroniek een artikel over haar leven en werk onder de titel ‘Eene Rozenkoningin’, waarin onder meer valt te lezen dat in de loop der jaren ‘hare stukken al meer en meer gunstig werden gerecenseerd en ook hoe langer hoe meer verkocht’. De opbrengst schonk zij meestal aan de gezinnen van haar kinderen. Snellen vermeldt ook dat Gorter-ten Cate Hoedemaker in toenemende mate doof was geworden en de contacten binnen de familiekring daarom later voornamelijk schriftelijk onderhield.
Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker stierf op 3 mei 1907 op 79-jarige leeftijd in Ambt Almelo; tot haar dood was ze blijven schilderen. Op 5 maart 1915, anderhalf jaar na de dood van haar echtgenoot, werd de inboedel van Huize Friso geveild, waaronder honderdtwintig aquarellen van haar hand. In september 1916 werden in Enschede nog eens dertig schilderijen en aquarellen geveild. De opbrengst was bestemd voor liefdadige doelen.
Betekenis.
Het werk van Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker bleef altijd in kleine kring in Twente bekend en hing bij velen aan de muur. In 1997 werd een tentoonstelling aan haar gewijd in het Museum voor Heemkunde in Almelo en in 2017 in Museum Bussemakerhuis, ooit het woonhuis van haar oudste dochter, Hinke Bussemaker-Gorter.
Naslagwerken: .
Scheen.
Archivalia: .
RKD, Den Haag: tentoonstellingsdocumentatie Levende Meesters; PDO;. Paul Gorter, Vorden (archief familie Gorter-ten Cate Hoedemaker) .
Werk: .
Werk van Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker bevindt zich – behalve in privécollecties – in het Stadsmuseum Almelo en in Museum Bussemakerhuis Borne.
Literatuur:.
Catalogus van de tentoonstelling van kunstwerken door vrouwen vervaardigd, in de Kunstzaal van het Panorama-gebouw, Plantage tegenover Artis (Amsterdam 1882) 6.
N. Ellensa [pseud. Agatha Snellen], ‘Eene Rozenkoningin’, De Wereldkroniek 4 (1897) nr. 39, 1.
De Rozenkoningin. Geertruida Gorter-ten Cate Hoedenmaker, tentoonstellingscatalogus Museum voor Heemkunde Almelo (Almelo 1997).
Tina Hammer-Stroeve, Familiezoet. Vrouwen in een ondernemerselite, Enschede 1800-1940 (Zutphen 2001) 167.
Paul Gorter, A.M. Gorter (1866-1933). Schilder van het Oost-Nederlands landschap (Zutphen 2011) 7, 10-22, 33, 55-60, 134 [met lijst van exposities]. .
Illustraties:.
Geertruida C. Gorter-ten Cate Hoedemaker. A. Greiner, ca. 1860 (particuliere collectie).
Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker, Rozen, aquarel ongedateerd (privéverzameling).
Auteur: Lamberthe de Jong (met dank aan Paul Gorter).
laatst gewijzigd: 12/09/2017.
- Vader:
Hendrik ten Cate Hoedemaker, zn. van Herman ten Cate (koopman en fabrikant) en Maria Geertruid Hoedemaker,
geb. te Enschede [ov] op 4 okt 1787,
ged. DG te Enschede [ov] op 29 mei 1808,
frabrikeur te Lonneker later oeconoom op het voormalig klooster ter Glane bij Glanerbrug,
ovl. te Glane [ov] op 14 jun 1836,
tr. te Enschede [ov] op 25 aug 1819 met
| |
tr. te Hengelo [ov] op 17 dec 1852
met
Barend Gorter, zn. van Gosse Gorter (zeepzieder) en Minke ten Cate,
geb. te Sneek [fr] op 18 jun 1828,
zeepzieder te Ambt-Almelo (ook assuradeur).
Uit dit huwelijk 12 kinderen:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Hinke | *1853 | Almelo [ov] | †1885 | Almelo [ov] | 31 | 1 | 4 |
| 2 | Herman | *1855 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 3 | Anna | *1856 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 4 | Henriëtte | *1856 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 5 | Gosse | *1857 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 6 | Henriëtte | *1858 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 7 | Jeannette | *1859 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 8 | Hendrik | *1860 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 9 | Ida | *1861 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 10 | Geertruida | *1863 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 11 | Piet | *1864 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 12 | Arnold | *1866 | Ambt-Almelo [ov] | †1933 | Amsterdam [nh] | 66 | 0 | 0 |
Bronnen:
| COL 885-1. | Collectie Veenhuizen - CBG, collectie: Veenhuijzen, bewaarplaats: CBG, artikel: Eene Rozenkoningin, blz.: 3, foto's: 2, auteur: N. Ellensa, datum: 1897 (COL 885-1) |
Dossier:
Jan ten Cate Hoedemaker
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Jan ten Cate Hoedemaker,
geb. te Lonneker [ov] op 8 okt 1829,
ovl. te Glane [ov] op 30 jun 1834.
- Vader:
Hendrik ten Cate Hoedemaker, zn. van Herman ten Cate (koopman en fabrikant) en Maria Geertruid Hoedemaker,
geb. te Enschede [ov] op 4 okt 1787,
ged. DG te Enschede [ov] op 29 mei 1808,
frabrikeur te Lonneker later oeconoom op het voormalig klooster ter Glane bij Glanerbrug,
ovl. te Glane [ov] op 14 jun 1836,
tr. te Enschede [ov] op 25 aug 1819 met
| |
Pieter ten Cate Hoedemaker
|  |
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Pieter ten Cate Hoedemaker,
geb. te Lonneker [ov] op 17 nov 1830,
DG,
ovl. verdronk op zee. Overboord gevallen van het fregat "Zeeland" op de hoogte van 40°4' zuiderbreedte en 51°48' lengte oost van Greenwich, dat is 1795 nautische mijlen oost van Kaapstad en 445 nautische mijlen noord van Iles Crozet (Fr) op 9 aug 1850. |
- Vader:
Hendrik ten Cate Hoedemaker, zn. van Herman ten Cate (koopman en fabrikant) en Maria Geertruid Hoedemaker,
geb. te Enschede [ov] op 4 okt 1787,
ged. DG te Enschede [ov] op 29 mei 1808,
frabrikeur te Lonneker later oeconoom op het voormalig klooster ter Glane bij Glanerbrug,
ovl. te Glane [ov] op 14 jun 1836,
tr. te Enschede [ov] op 25 aug 1819 met
| |
Dossier:
Jan Willem ten Cate Hoedemaker
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Jan Willem ten Cate Hoedemaker,
geb. te Lonneker [ov] op 15 nov 1832,
DG,
arts (gepromoveerd 1857),
ovl. te Uithuizen [gr] op 8 aug 1858.
Opmerkingen Jan Willem ten Cate Hoedemaker.
Ongehuwd..
20 juni 1857: gepromoveerd te Groningen op "Over diagnostiek der longtuberkels"..
9 aug 1858: BS Uithuizen (Gr) overlijden: Jan Willem ten Cate Hoedemaker, medicinae doctor, laatst gewoond hebbend te Groningen, geboren in het kerspel Epe in Westphalen, oud 25 Jaren, zoon van wijlen Hendrik ten Cate Hoedemaker en Hendrika Walkate.
- Vader:
Hendrik ten Cate Hoedemaker, zn. van Herman ten Cate (koopman en fabrikant) en Maria Geertruid Hoedemaker,
geb. te Enschede [ov] op 4 okt 1787,
ged. DG te Enschede [ov] op 29 mei 1808,
frabrikeur te Lonneker later oeconoom op het voormalig klooster ter Glane bij Glanerbrug,
ovl. te Glane [ov] op 14 jun 1836,
tr. te Enschede [ov] op 25 aug 1819 met
| |
Opmerkingen Henriëtte Walkate.
Bij haar huwelijk werd het volgende in de huw. akte over haar ouders en grootouders vermeld: "Engbert Walkate en Jannetje Reekers, overleden beiden te Amsterdam; vader en moeder in het werkhuis aldaar; haar grootouders van vaderszijde, Jan Walkate en Berendje Schuckink in leven landbouwers in het buurtschap Woolde, schoutambt Hengelo, beiden aldaar overleden; haar grootouders van moederszijde, Jan Reekers in leven geweermaker en Hendrikjen Nijhoff in leven vroedvrouw, beiden te Hengelo overleden". Fam. adv. coll. CBG, Ten Cate, blz. 21: Heden ontsliep, in de zekere verwachting eener/ zalige standverwisseling, onze geliefde Zuster en Behuwd-/ Zuster, H. Walkate, Weduwe van wijlen H. ten/ Cate Hoedemaker, in den ouderdom van 43 jaren, nala-/tende, zeven nog onverzorgde Kinderen. Allen, die de/ Overledene in hare waarde gekend hebben, beseffen met/ ons wat vooral de Kinderen in haar verliezen; - eene/ langdurige uitteering maakte een einde aan haar voor ons/ zoo dierbaar leven./ J. Walkate./ H. ten Cate Hz. V.D.M./ Hengelo, den 19den Augustus 1839.
tr. te Enschede [ov] op 25 aug 1819
met
Hendrik ten Cate Hoedemaker, zn. van Herman ten Cate (koopman en fabrikant) en Maria Geertruid Hoedemaker,
geb. te Enschede [ov] op 4 okt 1787,
ged. DG te Enschede [ov] op 29 mei 1808,
frabrikeur te Lonneker later oeconoom op het voormalig klooster ter Glane bij Glanerbrug,
ovl. te Glane [ov] (klooster, gelegen coörd. 265-472 topografische kaart van Nederland) op 14 jun 1836. | |
Opmerkingen Hendrik ten Cate Hoedemaker.
Hendrik krijgt in 1791 toestemming de familienaam Hoedemaker aan de zijne toe te voegen en werd hiermee de stamvader van de ten Cate Hoedemaker's. In 1811 werd het klooster Glane door Napoleon opgeheven en werden de kerk en het gebouw grotendeels afgebroken, van de afbraak werd in 1814 de vroegere Roomse kerk te Lonneker grotendeels opgebouwd. Een prachtig kruis uit het klooster bevindt zich thans nog te Vreden. Een gedeelte van het gebouw is nog blijven staan. Het kwam later in bezit van Hendrik ten Cate Hoedemaker, die het ook bewoonde. Later werd het verkocht aan de familie Stenvers te Gronau. In de eerste helft van de 19e eeuw waren handelsreizen voor de Twentse Fabriquers een vermoeiende zaak. Dit blijkt uit een brief van Hendrik ten Cate Hoedemaker aan zijn vrouw op 19 juli 1824 vanuit Alkmaar. Hij schrijft o.a.: "Ik heb mij van Veere laten overzetten op Beveland. Ik wilde, omdat de weg zo slibberig en ongemakkelijk te gaan was om een rijtuig vragen, het was voor drie uur gaans maar eventjes ƒ 4.10.-. Mijn poten deden mij zeer, ik had er blaren onder. Intussen ik konde toch niet verder dezen dag komen als Kolijnsplaat, 3 uur lopens en konde dus niet resolveren tot deze uitgaaf en nam de Reis aan. om 7 uur s'avonds kwam ik te Kolijnsplaat aan, alwaar ik den nacht bleef. Ik was van onder tamelijk nat beslibt en kocht mij dus een paar nieuwe kousen, gong vervolgens om 10 uur naar bed, liet mij om half drie s'morgens wekken en vertrok op Bruinisse, vandaar weer over op Herkingen vervolgens over Dirksland,.
Sommelsdijk en Middelharnis op Den Briel, hier kwam ik s'avonds om Agt uur aan, ik had een lange dag gehad en was door de hitte zeer vermoeid, dus kunt gij denken, dat ik zeer gerust heb geslapen. De andere morgen mij te Den-Briel te hebben rondgelopen ging ik op Maas sluis, Delft op Leijden, aldaar in de Nagtschuijt op Amsterdam...".
Opmerkingen Hendrik ten Cate Hoedemaker en Henriëtte Walkate
Zij trouwden voor burgemeester Jan van Lochem. Bijzonderheden in de huw. akte:....Hendrikjen Walkate, 24 jr, gouvernante, geb. Hengelo (OV) dr. van Engbert Walkate en Jannetje Reekers, beiden overleden te Amsterdam, hij als vader en zij als moeder van het werkhuis aldaar; hare grootouders van vaderszijde Jan Walkate en Berendje Schuckink in leven landbouwers laatst gewoond hebbende in het boerschap Woolde, schoutambt Hengelo, beiden aldaar ook overleden, en die van moederszijde Jan Reekers in leven geweermaker en Hendrikje Nijhoff in leven vroedvrouw, beiden in Hengelo woonachtig geweest en aldaar overleden.
Uit dit huwelijk 9 kinderen:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Maria | *1820 | Lonneker [ov] | †1835 | Lonneker [ov] | 14 | 0 | 0 |
| 2 | Engelbert | *1821 | Lonneker [ov] | †1846 | Hengelo [ov] | 24 | 1 | 1 |
| 3 | Herman | *1823 | Lonneker [ov] | †1901 | De Steeg [ge] | 78 | 1 | 6 |
| 4 | Hendrik | *1824 | Lonneker [ov] | †1860 | Hengelo [ov] | 35 | 1 | 1 |
| 5 | Johanna | *1825 | Lonneker [ov] | †1876 | Uithuizen [gr] | 51 | 1 | 3 |
| 6 | Geertruida | *1828 | Lonneker [ov] | †1907 | Ambt-Almelo [ov] | 79 | 1 | 12 |
| 7 | Jan | *1829 | Lonneker [ov] | †1834 | Glane [ov] | 4 | 0 | 0 |
| 8 | Pieter | *1830 | Lonneker [ov] | †1850 | | 19 | 0 | 0 |
| 9 | Jan | *1832 | Lonneker [ov] | †1858 | Uithuizen [gr] | 25 | 0 | 0 |
Dossier:
Engbert Walkate
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Engbert Walkate,
ovl. te Amsterdam [nh].
relatie
met
Jannetje Reekers,
ovl. te Amsterdam [nh].
Uit deze relatie één dochter:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Henriëtte | *1795 | Hengelo [ov] | †1839 | Hengelo [ov] | 44 | 1 | 9 |
Jannetje Reekers
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Jannetje Reekers,
ovl. te Amsterdam [nh].
relatie
met
Engbert Walkate,
ovl. te Amsterdam [nh].
Uit deze relatie één dochter:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Henriëtte | *1795 | Hengelo [ov] | †1839 | Hengelo [ov] | 44 | 1 | 9 |
Lourens van Cleeff
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Lourens Lourensz van Cleeff,
geb. te Borne [ov] op 6 mei 1823,
DG,
doopsgez. pred. te Uithuizen,
ovl. te Apeldoorn [ge].
tr. te Hengelo [ov] op 14 sep 1850
met
Johanna ten Cate Hoedemaker, dr. van Hendrik ten Cate Hoedemaker (frabrikeur te Lonneker) en Henriëtte Walkate (gouvernante (bij huw.)),
geb. te Lonneker [ov] op 17 dec 1825,
DG,
Kweekelinge te Zwolle, geslaagd examen schoolhouderes (1846),
ovl. te Uithuizen [gr] op 20 dec 1876.
Opmerkingen Johanna ten Cate Hoedemaker.
Titel tijdschrift: Nieuwe bijdragen ter bevordering van het onderwijs en de opvoeding, voornamelijk met betrekking tot de lagere scholen in het Koningrijk der Nederlanden, voor den jare ....
Publicatiedatum: 01-12-1846 (schatting).
Uitgever: D. du Mortier en zoon.
Publicatietype: Aflevering.
Aantal pagina's: 86.
Taal: Nederlands.
Signatuur: Koninklijke Bibliotheek: 675 C 50.
Titel: Nieuwe bijdragen ter bevordering van het onderwijs en de opvoeding, voornamelijk met betrekking tot de lagere scholen in het Koningrijk der Nederlanden, voor den jare ..., 1846 [volgno 13].
Lijst van schoolhouderessen, die door de Provinciale Commissiën van onderwijs, in de Najaarsvergadering des jaars 1846, geëxamineerd zijn en de Algemeene Toelating verkregen hebben:.
o.a. Johanna ten Cate Hoedemaker , den 14 en 15 Oetober 1846, oud 20 jaren , geëxam. in Overijssel. Kweekelinge te Zwolle.
Uit dit huwelijk 3 dochters:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Henriette | *1851 | Huizinge [gr] | †1903 | Delft [zh] | 52 | 1 | 0 |
| 2 | Louiza | *1854 | Warns [fr] | | | | 1 | 0 |
| 3 | N.N. | *1859 | Uithuizen [gr] | | | | 0 | 0 |
Barend Gorter
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Barend Gorter,
geb. te Sneek [fr] op 18 jun 1828,
zeepzieder te Ambt-Almelo (ook assuradeur).
- Vader:
Gosse Gorter,
geb. te Sneek [fr] op 18 okt 1804,
zeepzieder op 't Hoogend te Sneek,
ovl. te Sneek [fr] op 24 aug 1870,
tr. te Sneek [fr] op 16 dec 1827 met
- Moeder:
Minke (Hinke) ten Cate,
geb. te Borne [ov] op 3 sep 1809,
ovl. te Sneek [fr] op 1 feb 1860.
tr. te Hengelo [ov] op 17 dec 1852
met
Opmerkingen Geertruida Catharina ten Cate Hoedemaker.
Uit: Scheen 1969: ...Vestigde zich in 1852 te Stad-Almelo, komende van Hengelo (OV). Schilderde en tekende vermoedelijk uit liefhebberij. Tentoonstellingen te A'dam en R'dam van 1877-1894; diverse bloemstukken; waterlelies; wilde rozen; primula's (aquarel); rozen (aquarel) enz.
***.
Cate Hoedemaker, Geertruida Catharina ten (1828-1907).
Nederlands.
© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Lamberthe J. de Jong, Cate Hoedemaker, Geertruida Catharina ten, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/CateHoedemaker [12/09/2017] .
CATE HOEDEMAKER, Geertruida Catharina ten, vooral bekend als Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker (geb. Lonneker 1-1-1828 – gest. Ambt Almelo 3-5-1907), amateurschilderes. Dochter van Hendrik ten Cate Hoedemaker (1787-1836), fabrikeur en oeconoom, en Hendrikjen Walkate (1795-1839), bij huwelijk gouvernante. Geertruida Catharina ten Cate Hoedemaker trouwde op 17-12-1852 in Hengelo met Barend Gorter (1828-1913), zeepzieder en assuradeur. Uit dit huwelijk werden 7 dochters en 5 zoons geboren.
Geertruida ten Cate Hoedemaker werd in Lonneker geboren als zesde van acht kinderen in een doopsgezind gezin. Haar familie van vaderszijde was gelieerd aan bekende Twentse textielfamilies als Blijdenstein, Willink, Van Heek, Jannink en Ter Kuile. Vader Hendrik was zelf werkzaam als fabrikeur en later als ‘oeconoom’ (beheerder financiën) in een klooster. Hij stierf in 1836. Toen drie jaar later ook haar moeder overleed, werd de elfjarige Geertruida ondergebracht bij een kinderloze oom en tante in Hengelo, de doopsgezinde predikant Herman ten Cate en Anna J. Paschen. Uit haar jeugd zijn enkele (romantische) notities en brieven bekend. Als jong meisje begon Geertruida al met schilderen: op zestienjarige leeftijd maakte ze een portret van haar oom. Mogelijk werd zij hierin gestimuleerd door haar nicht Alida Blijdenstein, die evenals enkele andere vrouwelijke familieleden schilderde en in 1846 de toen achttienjarige Geertruida portretteerde.
Stillevens en portretten.
In 1852 trouwde Geertruida ten Cate Hoedemaker in Hengelo met de uit Sneek afkomstige en eveneens doopsgezinde Barend Gorter, die met een compagnon in Almelo een zeepziederij was begonnen. Het echtpaar vestigde zich in Almelo en kreeg tussen 1853 en 1866 twaalf kinderen: zeven dochters en vijf zoons, die Geertruida blijkens een portret van omstreeks 1863 voor die tijd heel modern kleedde. Vanaf 1862 woonde het gezin aan de Bornsestraat (nr. 293) in Ambt Almelo, waar Gorter-ten Cate Hoedemaker en haar man een stuk bos- en weidegrond hadden gekocht en Huize Friso lieten bouwen (het huis is in 2016 gesloopt).
Ondanks haar grote gezin vond Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker tijd om te blijven schilderen. Zij maakte voornamelijk aquarellen in heldere kleuren, maar er zijn ook enkele olieverfschilderijen van haar hand bekend. Ze schilderde vooral bloemstillevens. Rondom Huize Friso, dat opvallend grote ramen had (mogelijk ook vanwege haar schilderactiviteiten), bevond zich een grote tuin met veel zelfgekweekte bloemen die ze gebruikte voor haar stillevens – vooral haar rozen waren bijzonder. Behalve stillevens maakte ze portretten van haar kinderen en andere familieleden.
Gorter-ten Cate Hoedemaker kreeg ‘wenken’ van de schilders en tekenleraren Hendrik Valkenburg en Jan Derk Huibers, die in Almelo en Zwolle les gaven – Huibers was later de leermeester van Geertruida’s zoon Arnold Marc, die een bekend landschapsschilder werd. Ook kreeg zij zeer waarschijnlijk advies van de Haagse bloemschilderes Gerardina van de Sande Bakhuyzen, die met haar eveneens schilderende broer Julius regelmatig in Twente kwam werken en ook Huize Friso bezocht.
Regelmatig exposeerde Gorter-ten Cate Hoedemaker in groeps- en verenigingsverband. Zij was lid van het Utrechtse Genootschap Kunstliefde, dat onder andere in 1897 in Almelo exposeerde. Vanaf 1877 deed ze mee aan de (verkoop)tentoonstellingen van Levende Meesters. Vier werken werden in 1882 getoond op de tentoonstelling van Kunstwerken door vrouwen vervaardigd in de Kunstzaal van het Panorama-gebouw in Amsterdam en twee in 1892 op een tentoonstelling met andere Overijsselse kunstenaars in Zwolle. In 1894 exposeerde Gorter-ten Cate Hoedemaker bij de Levende Meesters in Rotterdam samen met onder anderen haar zoon Arnold Marc, in 1901/1902 bij de Nederlandsch Indische Kunstkring in Batavia tegelijk met haar dochter Jeannette Koning-Gorter, die daar woonde en eveneens schilderde. Enkele aquarellen van Gorter-ten Cate Hoedemaker werden anoniem verkocht ten bate van de Algemeene Nederlandsche Vrouwenvereeniging Tesselschade, waarbij zij zich (vóór 1881) als ‘werkster’ had aangesloten.
Toen Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker op 1 januari 1898 zeventig jaar werd, schreef Agatha Snellen in De Wereldkroniek een artikel over haar leven en werk onder de titel ‘Eene Rozenkoningin’, waarin onder meer valt te lezen dat in de loop der jaren ‘hare stukken al meer en meer gunstig werden gerecenseerd en ook hoe langer hoe meer verkocht’. De opbrengst schonk zij meestal aan de gezinnen van haar kinderen. Snellen vermeldt ook dat Gorter-ten Cate Hoedemaker in toenemende mate doof was geworden en de contacten binnen de familiekring daarom later voornamelijk schriftelijk onderhield.
Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker stierf op 3 mei 1907 op 79-jarige leeftijd in Ambt Almelo; tot haar dood was ze blijven schilderen. Op 5 maart 1915, anderhalf jaar na de dood van haar echtgenoot, werd de inboedel van Huize Friso geveild, waaronder honderdtwintig aquarellen van haar hand. In september 1916 werden in Enschede nog eens dertig schilderijen en aquarellen geveild. De opbrengst was bestemd voor liefdadige doelen.
Betekenis.
Het werk van Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker bleef altijd in kleine kring in Twente bekend en hing bij velen aan de muur. In 1997 werd een tentoonstelling aan haar gewijd in het Museum voor Heemkunde in Almelo en in 2017 in Museum Bussemakerhuis, ooit het woonhuis van haar oudste dochter, Hinke Bussemaker-Gorter.
Naslagwerken: .
Scheen.
Archivalia: .
RKD, Den Haag: tentoonstellingsdocumentatie Levende Meesters; PDO;. Paul Gorter, Vorden (archief familie Gorter-ten Cate Hoedemaker) .
Werk: .
Werk van Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker bevindt zich – behalve in privécollecties – in het Stadsmuseum Almelo en in Museum Bussemakerhuis Borne.
Literatuur:.
Catalogus van de tentoonstelling van kunstwerken door vrouwen vervaardigd, in de Kunstzaal van het Panorama-gebouw, Plantage tegenover Artis (Amsterdam 1882) 6.
N. Ellensa [pseud. Agatha Snellen], ‘Eene Rozenkoningin’, De Wereldkroniek 4 (1897) nr. 39, 1.
De Rozenkoningin. Geertruida Gorter-ten Cate Hoedenmaker, tentoonstellingscatalogus Museum voor Heemkunde Almelo (Almelo 1997).
Tina Hammer-Stroeve, Familiezoet. Vrouwen in een ondernemerselite, Enschede 1800-1940 (Zutphen 2001) 167.
Paul Gorter, A.M. Gorter (1866-1933). Schilder van het Oost-Nederlands landschap (Zutphen 2011) 7, 10-22, 33, 55-60, 134 [met lijst van exposities]. .
Illustraties:.
Geertruida C. Gorter-ten Cate Hoedemaker. A. Greiner, ca. 1860 (particuliere collectie).
Geertruida Gorter-ten Cate Hoedemaker, Rozen, aquarel ongedateerd (privéverzameling).
Auteur: Lamberthe de Jong (met dank aan Paul Gorter).
laatst gewijzigd: 12/09/2017.
Uit dit huwelijk 12 kinderen:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Hinke | *1853 | Almelo [ov] | †1885 | Almelo [ov] | 31 | 1 | 4 |
| 2 | Herman | *1855 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 3 | Anna | *1856 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 4 | Henriëtte | *1856 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 5 | Gosse | *1857 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 6 | Henriëtte | *1858 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 7 | Jeannette | *1859 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 8 | Hendrik | *1860 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 9 | Ida | *1861 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 10 | Geertruida | *1863 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 11 | Piet | *1864 | Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 12 | Arnold | *1866 | Ambt-Almelo [ov] | †1933 | Amsterdam [nh] | 66 | 0 | 0 |
Bronnen:
| COL 885-1. | Collectie Veenhuizen - CBG, collectie: Veenhuijzen, bewaarplaats: CBG, artikel: Eene Rozenkoningin, blz.: 3, foto's: 2, auteur: N. Ellensa, datum: 1897 (COL 885-1) |
Gosse Gorter
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Gosse Gorter,
geb. te Sneek [fr] op 18 okt 1804,
zeepzieder op 't Hoogend te Sneek,
ovl. te Sneek [fr] op 24 aug 1870.
tr. te Sneek [fr] op 16 dec 1827
met
Minke (Hinke) ten Cate,
geb. te Borne [ov] op 3 sep 1809,
ovl. te Sneek [fr] op 1 feb 1860.
Opmerkingen Minke ten Cate.
Zie voor haar voorgeslacht: "De genealogie van de Friese takken der (van oorsprong doopsgezinde) familie ten C(K)ate uit Borne", van C.L. ten Cate, Utrecht 1985, blz. 76.
Uit dit huwelijk één zoon:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Barend | *1828 | Sneek [fr] | | | | 1 | 12 |
Minke ten Cate
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Minke (Hinke) ten Cate,
geb. te Borne [ov] op 3 sep 1809,
ovl. te Sneek [fr] op 1 feb 1860.
Opmerkingen Minke ten Cate.
Zie voor haar voorgeslacht: "De genealogie van de Friese takken der (van oorsprong doopsgezinde) familie ten C(K)ate uit Borne", van C.L. ten Cate, Utrecht 1985, blz. 76.
tr. te Sneek [fr] op 16 dec 1827
met
Gosse Gorter,
geb. te Sneek [fr] op 18 okt 1804,
zeepzieder op 't Hoogend te Sneek,
ovl. te Sneek [fr] op 24 aug 1870.
Uit dit huwelijk één zoon:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Barend | *1828 | Sneek [fr] | | | | 1 | 12 |
Hinke Gorter
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Hinke Gorter,
geb. te Almelo [ov] op 18 sep 1853,
ovl. te Almelo [ov] op 18 apr 1885.
- Vader:
Barend Gorter, zn. van Gosse Gorter (zeepzieder) en Minke ten Cate,
geb. te Sneek [fr] op 18 jun 1828,
zeepzieder te Ambt-Almelo (ook assuradeur),
tr. te Hengelo [ov] op 17 dec 1852 met
tr. te Almelo [ov] op 25 mrt 1874
met
Barend Teunis Bussemaker,
geb. te Borne [ov] op 30 jan 1848,
zeepzieder te Ambt-Almelo,
ovl. te Ambt-Almelo [ov] op 16 mei 1886.
Opmerkingen Barend Teunis Bussemaker.
Barend Teunis Bussemaker is de zoon van Jan Bussemaker en Geesken ten Cate. Zie voor verdere gegevens over hem de Friese genealogie (STAM-FRI prs. nr. 433).
Opmerkingen Barend Teunis Bussemaker en Hinke Gorter
uit dit huwelijk nog 2 jong overleden dochters.
Uit dit huwelijk 4 kinderen:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Jan | *1877 | Borne [ov] | | | | 1 | 0 |
| 2 | Barend | *1879 | Ambt-Almelo [ov] | | | | 0 | 0 |
| 3 | Geertruida | *1880 | Ambt-Almelo [ov] | | | | 1 | 0 |
| 4 | Anna | *1882 | Ambt-Almelo [ov] | †1930 | Hilversum [nh] | 48 | 1 | 0 |
Bronnen:
| COL 885-1. | Collectie Veenhuizen - CBG, collectie: Veenhuijzen, bewaarplaats: CBG, artikel: Eene Rozenkoningin, blz.: 3, foto's: 2, auteur: N. Ellensa, datum: 1897 (COL 885-1) |
Herman Hendrik Gorter
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Herman Hendrik Gorter,
geb. te Almelo [ov] in 1855.
- Vader:
Barend Gorter, zn. van Gosse Gorter (zeepzieder) en Minke ten Cate,
geb. te Sneek [fr] op 18 jun 1828,
zeepzieder te Ambt-Almelo (ook assuradeur),
tr. te Hengelo [ov] op 17 dec 1852 met
Bronnen:
| COL 885-1. | Collectie Veenhuizen - CBG, collectie: Veenhuijzen, bewaarplaats: CBG, artikel: Eene Rozenkoningin, blz.: 3, foto's: 2, auteur: N. Ellensa, datum: 1897 (COL 885-1) |
Anna Judith Gorter
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Anna Judith Gorter,
geb. te Almelo [ov] in 1856.
- Vader:
Barend Gorter, zn. van Gosse Gorter (zeepzieder) en Minke ten Cate,
geb. te Sneek [fr] op 18 jun 1828,
zeepzieder te Ambt-Almelo (ook assuradeur),
tr. te Hengelo [ov] op 17 dec 1852 met
Bronnen:
| COL 885-1. | Collectie Veenhuizen - CBG, collectie: Veenhuijzen, bewaarplaats: CBG, artikel: Eene Rozenkoningin, blz.: 3, foto's: 2, auteur: N. Ellensa, datum: 1897 (COL 885-1) |
Henriëtte Gorter
in
Parenteel van Abraham ten Cate
Henriëtte Gorter,
geb. te Almelo [ov] in 1856.
- Vader:
Barend Gorter, zn. van Gosse Gorter (zeepzieder) en Minke ten Cate,
geb. te Sneek [fr] op 18 jun 1828,
zeepzieder te Ambt-Almelo (ook assuradeur),
tr. te Hengelo [ov] op 17 dec 1852 met
Bronnen:
| COL 885-1. | Collectie Veenhuizen - CBG, collectie: Veenhuijzen, bewaarplaats: CBG, artikel: Eene Rozenkoningin, blz.: 3, foto's: 2, auteur: N. Ellensa, datum: 1897 (COL 885-1) |
